Ronald Giphart Te gek voor woorden boekenweek 2015 waanzin

Te gek voor woorden

By hans, 23 maart 2015

Lees het stuk van Ronald Giphart in deze kleine bloemlezing:

Liefdesgekte

Liefde is om gek van te worden, letterlijk. Al in 1624 werd deze gedachte door de Franse arts Jacques Ferrand uitgewerkt in zijn boek Erotomania: liefde is een vorm van waanzin, liefde veroorzaakt gekte, verwilderingen van het hart en jammerlijk zelfverlies. ‘La mélancolie amoureuse’ noemde Ferrand het in zijn boek. Volgens hem was het vooral een overbelastheid van het hoofd die verliefdheid obsessioneel maakte. Wie verliefd is herhaalt steeds dwangmatig ‘gedachten in de verbeelding’, waardoor het verlangen almaar groeit, met alle ernstige gevolgen van dien.

Er is in de wereldliteratuur veel geschreven over deze zogenaamde amour fou. Een van de meest tot de verbeelding sprekende verhalen komt uit IJsland, het land van de saga’s. Iedere IJslander kent de Laxdœla-saga (‘de heldendaden van de bewoners in het dal van de zalmrivier’), een epos over moed, geweld, waanzin en liefde dat vele eeuwen bestrijkt en deels op historische gebeurtenissen is gebaseerd. Een van de belangrijkste personages in dit verhaal is Guðrún Ósvífursdóttir, van wie al eeuwenlang wordt doorverteld dat zij de mooiste vrouw is die er ooit op IJsland heeft rondglopen en zal rondlopen. Haar schoonheid moet te vergelijken zijn geweest met die van Cleopatra, Helena, Dido of Isolde.

Ergens op het eiland, op de heilige tafelberg Helgafell staat nog steeds een gedenkteken voor Guðrún, die op die plek zou zijn begraven als eerste non van IJsland. Dat was overigens wel nadat zij vier huwelijken had gehad en vele mannen in het verderf had gestort.

Haar eerste huwelijk, opgetekend in de Laxdœla-saga, was ongelukkig en eindigde in een scheiding, waarbij Guðrún de helft van alle bezittingen van haar man kreeg. Haar tweede echtgenoot, met wie ze wel gelukkig was en een zoon kreeg, verdronk op zee. En daarna sloeg de waanzin toe. Guðrún werd begeerd door de achterneven en pleegbroers Kjartan en Bolli. Ze koos aanvankelijk voor Kjartan, totdat ze het – later valse – gerucht hoorde dat hij zich had verloofd met de zus van de koning. En dus gaf ze zich aan Bolli. In een bloederige aanval van liefdeswoede stortten Kjartan en Bolli zich op elkaar, waarbij uiteindelijk Bolli zijn pleegbroer doodde en hij zelf op zijn beurt werd vermoord door Kjartans bloedverwanten. Het hele verdere leven van Guðrún zal draaien om de gevolgen van deze aanval van liefdesrazernij. In het jaar 1020 trouwt ze voor de vierde keer, maar ook op dit huwelijk rust geen zegen, want ook deze man verdrinkt later jammerlijk op zee.

Op het eind van de Laxdœla-saga dwingt haar zoon Bolli, zoon van de vermoorde echtgenoot, zijn moeder te vertellen van welke man ze in haar leven het meest heeft gehouden. Met tegenzin antwoordt Guðrún: ‘To him I was worst whom I loved best.’

Een antwoord dat de gemoederen tot op de dag van vandaag beroert, want nog steeds is niet duidelijk wie ze daarmee kan hebben bedoeld. Mooi om daarover met de winnaars van de Boekenweekschrijfwedstrijd uitgebreid te filosoferen, als we in het land zijn waar deze en al die andere saga’s zich afspelen.

Eind.

Boekenweek 2015

Onder het motto Te gek voor woorden richt de Boekenweek 2015 de aandacht op waanzin in de letteren. Lees in deze bundel de persoonlijke bijdragen van negen mannen en vrouwen. Over hun eigen stoornis, al of niet overwonnen. Of over wat ze meemaakten in hun familie of hun werk. Het zijn bijdragen die spreken over zaken waarover we liever zwijgen. Want lekker gek willen we nog wel wezen, maar goed gek liever niet. Veel plezier met Te gek voor woorden. De Bibliotheek.

Cadeau van de openbare bibliotheek ter gelegenheid van de Boekenweek 2015.

Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, Amsterdam.

Samenstelling: Stichting CPNB

Eindredactie: Just Enschedé

Boekverzorging: Studio Ron van Roon

Foto’s:

  • Liselore Chevalier
  • Marc Deurloo
  • Djoser
  • Stefan Heijdendael
  • Lef Magazine
  • Leo van Noort
  • Anne Reinke
  • Mark Uyl
  • Elinoor Veldman Photography

Lithografie: Spirit & Sketch, Amsterdam

Druk: Nørhaven, Viborg (DK)

Jaar: 2015

Pagina’s: 64

Afmetingen: 18 x 12 x 0,5 cm

Type: Paperback

Inhoud:

  • Myrthe van der Meer – Beste Humberto Tan…
  • Ronald Snijders – Bericht voor kleine mensen
  • Christine Otten – Ultieme Troost
  • Arend Jan Heerma van Voss – Karakter
  • Peter de Wit – Sigmund
  • Heleen van Royen – Tussenstand
  • Inez Weski – Schuld en recht
  • Onno Blom – Interview in een vuilnisbak gevonden
  • Marly van der Velden – Kiezen voor herstel
  • Ronald Giphart – Liefdesgekte
  • Schrijf jezelf naar IJsland!