Geen verlangen zonder tekort
Vraag achtentwintig auteurs te schrijven over de toekomst van de Nederlandstalige roman en je krijgt een rijke verzameling teksten. Geen verlangen zonder tekort biedt de lezer polemische bijdragen die afgewisseld worden door filosofische beschouwingen; historische analyses door humoristische diagnoses van de actuele stand van zaken. Behalve vanuit Nederland en Vlaanderen wordt in dit hoek ook via Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk naar verleden, heden en toekomst van ‘onze’ roman gekeken.
Geen verlangen zonder tekort. De toekomst van de Nederlandstalige roman verschijnt bij gelegenheid van de 25ste uitreiking van de Libris Literatuur Prijs in 2018, Een boeiend, informatief en soms uiterst vermakelijk tijdsdocument.
Lees hier het stuk van Ronald Giphart:
De Toekomst
In de geschiedenis van de literatuur is de roman meerdere malen doodverklaard, onder anderen door Harry Mulisch, die gelukkig wel gewoon romans bleef reanimeren. Was Mulisch’ boutade destijds nog te danken aan de politieke tijdgeest, inmiddels zijn er nieuwe reële vijanden: de verfacebooking en vernetflixerinq, waardoor vrijwel iedereen in de vrije uurtjes alleen nog maar naar een schermpje zit te turen.
Een andere bron van gevaar lijkt de ’taaltechnologie’. Afgelopen jaar deed ik mee aan een experiment van de CPNB en een groep wetenschappers. Zou het mogelijk zijn om met behulp van een schrijfrobot een verhaal of misschien zelfs een hele roman te schrijven? Een computerprogramma genaamd Asibot – vernoemd naar de Amerikaanse sciencefictionschrijver Isaac Asimov – scande tienduizend Nederlandstalige werken, bijna een miljard woorden, zonder dat hij iets van de Nederlandse taal, laat staan onze literatuur wist.
Toen Asibot – vraag me niét hoe – zichzelf had geleerd grammaticaal correcte Nederlandstalige zinnen te produceren, kon de stijl van individuele schrijvers worden geanalyseerd en geïmiteerd. Wat is de gemiddelde zinslengte van Gerard Reve? Gebruikt Kristien Hemmerechts meer dialoog dan Nescio? Wat is het idiolect van P.F. Thomése? Uiteindelijk lukte het Asibot desgewenst van iedere schrijver een ‘vingerafdruk’ te maken, een set geheel eigen taalalgoritmes. Dus ook van mijn ‘stem’. Hoe maf was dat?
Vervolgens konden we aan de slag, Asibot en ik, want onze opdracht was een verhaal van vijfduizend woorden te schrijven: hij als ‘chef Zinnen’ en ik voor het overzicht, want ondanks zijn fenomenale prestaties is Asibots rekenkracht vooralsnog niet toereikend voor een grotere spanwijdte dan tweehonderd leestekens. Het kostte me een paar slapeloze nachten, maar uiteindelijk kreeg ik het kunstje onder de knie en schreven we samen een verhaal waarover zelfs de Volkskrant niet negatief was.
Velen hebben me de afgelopen tijd gevraagd of ik nu ‘de toekomst’ heb gezien, of schrijvers ooit werkloos aan de kant zullen staan en of een robot ooit de Libris Literatuur Prijs zal winnen. Ik denk dat het antwoord op die vraag driewerf ‘nee’ luidt, en dat het nog heel wat jaren zal kosten voor de naneefjes van Asibot überhaupt de ‘allerindividueelste expressies’ van hun ‘allerindividueelste emoties’ weten te verwoorden.
Maar… laten we het bij wijze van experiment aan Asibot zelf vragen, want dat is wellicht meer inzichtelijk. Op het tekstvlak van mijn schrijfbot typ ik in: ‘Asibot, ben jij de toekomst van de romankunst?”
Voor het antwoord kies ik ‘Revimov’, oftewel de stem van Gerard Reve: Ja. Maar dat is niet waar. Je hebt een probleem. En je hebt geen enkele reden om je daar niet aan te houden. Je weet dat ik je vertrouw.
Aha. Oké…
Laten we vaststellen dat we hem voorlopig nog de baas zijn, die vermaledijde schrijfrobot. De toekomst zijn we vooralsnog zelf.
Eind.
Geen verlangen zonder tekort. De toekomst van de Nederlandstalige roman is een uitgave van de Stichting Literatuur Prijs, Amsterdam
© Stichting Literatuur Prijs, 2018
© Margot Dijkgraaf & Wouter van Gils (samenstelling en redactie), 2018
Deze uitgave kwam tot stand met financiële steun van Libris.
Eindredactie: Willem van Koppen
Boekverzorging: René van der Vooren
ISBN 9789024424597 (folio)
ISBN 9789024424603 (e-book)
NUR 320
Bindwijze: Hardcover
Druk: 1
Verschijningsdatum: april 2018
Afmetingen: 20,7 x 14,3 x 2,2 cm
Aantal pagina’s: 184 pagina’s
Het e-book is uitsluitend beschikbaar voor klanten met een Readr-account.
Inhoudsopgave:
- MARGOT DIJKGRAAF & WOUTER VAN GILS ~ Voorwoord
- ARNON GRUNBERG ~ Werkelijkheidsduiding
- HANNA BERVOETS ~ Papegaai
- THOMAS DE VEEN ~ Echter
- LISA KUITERT ~ Zelfbevlekking
- Juryrapport Libris Literatuur Prijs 2028
- ELSBETH ETTY ~ We hebben gewonnen!
- ROOS VAN RIJSWIJK ~ Vorm of vrouw
- TOMMY WIERINGA ~ De laatste lezer
- SYTSKE VAN KOEVERINGE ~ Ritme. Ja.
- BAS HEIJNE ~ Over de roman maak ik mij geen zorgen, maar hoe zit het met de lezer?
- LIDEWIJDE PARIS ~ Quo vadis?
- ARJAN PETERS ~ Niet zo bang zijn voor engagement!
- LOUISE O. FRESCO ~ De romancentrale
- ARJEN VAN VEELEN ~ Wees niet bang voor de zelfschrijvende zelfschrijver
- CHRISTINE OTTEN ~ Iets
- ILJA LEONARD PFEIJFFER ~ De toekomst van de roman
- LUC DEVOLDERE ~ Is de wereld nog gemaakt om uit te monden in een boek?
- NINA WEIJERS ~ Buiten de ring
- RONALD GIPHART ~ De toekomst
- MARJA PRUIS ~ De roman als strijd en wereld
- MARIA BARNAS ~ Toekomst van papier
- MARJOLIJN VAN HEEMSTRA ~ De ark en de boekhandel
- NINA POLAK ~ Alsof het echte mensen zijn
- MARGOT VANDERSTRAETEN ~ India versus Europa
- KARIN AMATMOEKRIM ~ The future is now
- HANS BOUMAN ~ ‘We kunnen ons niet veroorloven bescheiden te zijn’
- JERKER SPITS ~ Goede vertellers
- MARGOT DIJKGRAAF ~ Dé Nederlandse literatuur bestaat niet