VARA Gids 26, 28 juni-4 juli 2025
In 2002 mocht uw reporter mee met de Oranje-vrouwen naar Tsjechie, waar hij door de bondscoach direct werd benoemd tot ‘chef Koffers’. ‘Door je een taak te geven werd je direct onderdeel van het team.’
Lees de reportage hier: Onze meisjes (Hard Gras 28, september 2001)
Laten we eerst even teruggaan naar 2001, toen ik als reporter voor het voetbaltijdschrift Hard gras mee mocht naar Praag waar de Oranjevrouwen onder jouw leiding een interland tegen Tsjechië speelden. Jij hebt mii daar enorm aan het werk gezet. Ik moest op de tassen passen, bij rondo’tjes op het trainingsveld was ik een levende pilaar, ik werd gepoort en gedold… Mag ik nu, na al die jaren, vragen of jij mij daar hebt gebruikt voor de teambuilding van het elftal? ]a natuurlijk, dat was strategie. Van tevoren had ik bedacht als die reporter een aardige man is; geef ik hem een rol, zodat hij iets kan toevoegen. Al op Schiphol benoemde ik je tot ‘chef Koffers’. Je moet bedenken dat we destijds een erg kleine staf van vijf personen hadden. Plotseling reisde er een extra man met ons mee en dat was voor de vaak jeugdige speelsters even aanpassen. Maar door je taken te geven werd je al binnen een paar uur onderdeel van het team.
Op een gegeven moment nam je me voor de groep apart en zei: ‘Meneer Giphart, mag ik u even ergens op wijzen? Ik krijg geluiden uit het team… dat uw gulp openstaat.’ Waarop ik keihard werd uitgelachen. Ook werden een paar van jouw speelsters op een avond lastiggevallen door hitsige Tunesische basketballers die ook in het sporthotel verbleven. Je bent de boomlange coach van die ploeg even gaan uitleggen dat hij een groot probleem had als een van die jongens nog zoiets zou flikken. Die coach werd kleiner en kleiner. Ja, je moet de vrouwen beschermen, daar ben ik heel fel op. Ook dat hoort bij een team zijn. Van de match zelf herinner ik me nog dat we veel beter waren dan de Tsjechische wouwen, maar toch verloren. Volgens een meereizende reporter in onze staf had het er ook mee te maken dat de Tsjechische bondsscheidsrechter ‘a stupid cunt‘ was, wat hij in deze nuance over het veld riep. Gelukkig waren er maar 23 bezoekers.
Nou ja, die scheids wás ook enorm partijdig. En jullie waren echt veel beter. Jullie hadden toen een vrij kleine staf, hoe is dat nu? Wat is er sindsdien allemaal veranderd bij het Nederlands vrouwenelftal? Nou, daarvoor moeten we eerst veel verder terug in de tijd. In de jaren 90 deden we elke zomer met de Oranje-meiden mee aan het Nordic toernooi met Noorwegen, Denemarken, Zweden en IJsland. Ik weet nog dat ik zelf in 1992 werd gevraagd om voor de KNVB een meisjesteam te coachen. Toen ik destijds bij de KNVB ging werken, wist ik dat dit in mijn takenpakket zou kunnen zitten. Het was of de administratie van de afdeling Tuchtzaken doen, of de meisjes onder zestien trainen. Tot dan toe had ik steevast geweigerd om dat te doen, want ik had net als heel veel mannen mijn vooroordelen. Ik ben 62, dus in de zesde klas van de langere school hadden we een eindfeest met een theaterstuk waarin de zinsnede voorkwam: ‘Meisjes zijn niks, ze weten niet eens wat voetballen is.’ Dat was in 1974 het sentiment en zo dacht ik er later ook over. Maar goed, ik ben toen toch een keer gaan kijken naar een training en daar heb ik de afweging gemaakt om met die meisjes aan de slag te gaan. In het begin heb ik een grote fout gemaakt door de meisjes te laten spelen tegen de jongens-C1 van Hoofddorp. Dat werd een afmatpartij, waar ik zelf ook veel van leerde. Ouders boos, meisjes huilen. We zijn toen structureel meisjes bij hun clubs gaan bekijken en scouten, om de beste selectie bij elkaar te krijgen. Heel langzaamaan ging het niveau steeds verder omhoog. Het laatste jaar dat ik erbij betrokken was, wonnen we met de Oranje-meiden onder 16 het Nordic toernooi.
In 2001 vroeg toenmalig KNVB-bondscoach Van Gaal je wederom om een halfjaar coach van de wouwen te worden. De lichting die we toen hadden herbergden al een aantal zeer talentvolle speelsters, onder andere Daphne Koster en Annemiek Kiesel-Griffroen. Je moet je voorstellen dat alles toen anders was. Meiden moesten toen van school en werk vrij vragen om te mogen spelen. Ze kregen niets vergoed en moesten alle verloren tijd gewoon inhalen. Die vrouwen leverden dus een enorme inspanning in tijd, vrije tijd, werk en geld. De KNVB zorgde voor een staf van vijf man: een trainer, een assistent, een teammanager, een arts en een fysiotherapeut. Tegenwoordig hebben we structureel een staf van twintig personen. Trainer, assistent, keeperstrainer, inspanningspsycholoog, mental coach, teammanager perschef, social media, cameraman, twee fysio’s, een masseur, enzovoort. Er zijn landen die een staf hebben van wel veertig man, maar daar zie ik het nut niet van.
En moeten vrouwen nog steeds zelf investeren? Neen, ze nemen geen geld meer mee. Uitkomen voor het Nederlands elftal levert hetzelfde op als bij de mannen. En dat is naar verhouding veel geld. De speelsters spelen niet meer bij amateurclubs als Saestum en Ter Leede, maar onder andere bij Barcelona, Arsenal, Olympique Lyon, Bayern München en FC Twente. De onderkant wordt redelijk goed betaald, de absolute bovenkant gaat richting financiële onafhankelijkheid. Al een tijd zien we dat, net als bij de mannen, de topspeelsters uitwijken naar het buitenland. Onder druk van maatschappelijke ontwikkelingen hebben veel internationale topclubs het vrouwenvoetbal omarmd. Maar goed, het is nog steeds zo dat het budget van een wouwenvoetbal-elftal net zo hoog is als de prijs van een wisselspeler bij Bayern of Barcelona. Bij Aston Villa, waar twee van mijn internationals vandaan komen, zitten meestal vijfduizend mensen op de tribune van het wouwenelftal. Bij de mannen zijn dat er tien keer zo veel.
Toch is er een enorme slag gemaakt. Toen ik in 2001 met jou mee naar Praag mocht, was het een van jouw missies om te laten zien dat het niveau van het voetbal niet laag was. Je zei letterlijk tegen jouw ploeg: ‘Wij gaan deze schrijver laten zien dat wij heel goed kunnen voetballen.’ Wat ik ook gewoon ophet veld zag. Hoe is het niveau nu, als je dat tegen toen afzet? In algemene zin is het grote verschil dat deze meiden in de kern topfit zijn. Ze hoeven niet meer te studeren of werken naast hun sport. Meisjes beginnen eerder met voetballen op hoog niveau, dus er zijn ook meer speelsters van hoog niveau, want die jeugdopleidingen zijn veel beter ontwikkeld.
Merk je dat dan op het veld? Is de passing langer? Is het strategisch inzicht beter? Zijn ze fysiek sterker? Ik herinner me dat die vermaledijde Tsjechen het destijds vooral op kracht wonnen. Even een zijstap. Toen ik trainer was bij FC Volendam werd ik gebeld door een man van Texel, Jaap Lap, voorzitter van ZDA, die me uitnodigde voor een trainingskamp op het eiland. Later vroeg ik Jaap of ik met het Nederlands vrouwenteam ook mocht langskomen. Hij stelde voor dat we een oefenpartij zouden spelen tegen het eerste elftal van ZDA. Destijds vond ik mannen tegen vrouwen over het algemeen niet zo’n goed idee. Dus ik vroeg of ik die kerels voor de wedstrijd in de kleedkamer mocht toespreken. Tegen die mannen zei ik: luister, probeer te winnen door te voetballen en niet door te schoppen of fysiek geweld te gebruiken. Want in dat geval winnen jullie geheid. Lukt het jullie ook te winnen door simpelweg beter te voetballen? Nou, de vrouwen speelden echt veel beter dan de mannen, maar die kerels counterden twee keer en hun spits kon net iets harder rennen dan mijn verdedigsters. Natuurlijk is het vrouwenvoetbal tegenwoordig fysieker geworden, maar dan voornamelijk in de zin van intensiteit en loopvermogen.
Word je er niet moe van dat je als man steeds het vrouwenvoetbal moet verdedigen, zoals je dat destijds in mijn reportage ook al deed. Je hebt de afgelopen jaren in de online-beerput enorm onder vuur gelegen. Ik zag een idiote aanval van zo’n schreeuwlelijk bij VI die het vrouwenvoetbal helemaal niets vond en jou een huilebalk noemde omdat je hem uitnodigde bij een training langs te komen. Ik had vroeger ook een afkeer van het vrouwenvoetbal, maar ik ben daar overheen gekomen. Daarom nodig ik die mensen uit om zelf te komen kijken en het niveau te zien. Tegen Hans Kraay jr. zei ik: ga het gewoon eens met je eigen ogen bekijken. Inderdaad kwam hij, waarna hij na afloop zijn handen op mijn schouder legde en zei: ‘Dit is goud. ‘Dat is ook onderdeel van mijn missie. Toen ik werd aangesteld heb ik gezegd dat we niet alleen goede toernooien moeten spelen, maar dat het verder strekt. We hebben drie doelstellingen: een is winnen, twee is aantrekkelijk voetbal spelen en drie is mensen inspireren. Bijvoorbeeld kinderen die kijken en denken: dat wil ik ook. Ik denk dat we erin zijn geslaagd om een beeld te creëren van een hardwerkend en over het algemeen goed voetballend team, dat aaibaar en benaderbaar is. Oké, we hebben nu anderhalve wedstrijd slechter gevoetbald dan men van ons gewend is, maar dat is onderdeel van onze weg.
Over aanvallen gesproken: het viel me op dat jij in het verleden altijd keihard bent aangepakt in de media. Wat doet dat met een mens? Toen ik in de voetballerij kwam was het absoluut not done dat iemand die niet op het allerhoogste niveau had gevoetbald een aardige baan kreeg. Dat heb ik toen erg op mijn bord gekregen. Nu is dat inmiddels redelijk gangbaar geworden. Bij Go Ahead, Excelsior en FC Dordrecht lopen trainers rond die ook niet in de hoogste divisies hebben gespeeld, maar met hun team toch uitstekende prestaties leveren. Dat tijdsbeeld is veranderd. Daar kwam bij dat ik assistent bij Van Gaal was, en volgens criticasters dus op zijn kruiwagen zat. Dat leverde mij ook geen positieve publiciteit op.
Wat dat betreft was het moment dat Van Gaal werd ontslagen bij Bayern München voor jou wel bepalend, want toen je het tijdelijk van hem overnam, leidde je de Duitse club wel naar Champions League. Het lijkt me voor een trainer nooit fijn om de wacht te worden aangezegd. En dat is precies wat jou bij Oranje nu ook overkomt. De KNVB besloot dat het tijd is voor ‘een nieuwe fase’ en dat je na dit EK in Zwitserland mag vertrekken. Steekt dat? Ik wilde nog wel twee jaar verder gaan om de meiden die er nu aankomen te helpen en langzamerhand afscheid nemen van die geweldige generatie die we hebben gehad. Het elftal dat Sarina Wegman in 2017 had gevormd bestond uit een extreem talentvolle lichting, met tien á elf speelsters van internationaal topniveaú en boven op de taart de twee kersen Lieke Martens en Vivianne Miedema. In de komende twee jaar kun je de huidige parels van het vrouwenvoetbal – coach van Arsenal Renée Slegers en Janneke Bijl, assistent bij mij – klaarstomen of bereid krijgen om de kar te gaan trekken. Dat was mijn voorstel.
Maar dat werd dus níet gehonoreerd. Sla je dan met je vuist op tafel? De woorden die ik heb gebruikt zijn ‘verbaasd en teleurgesteld’. Ik vind dat je naar buiten toe als bondscoach je waardigheid moet behouden. Maar je moet je woorden zo kiezen dat men wel begrijpt wat je bedoelt.
Je kunt ook denken: ik ben 62, nog een jonge vent. Een paar jaar geleden tekende je nog voor je plezier als hoofdtrainer en technisch directeur bij Telstar, waar je tot 2022 zat. Het kan niet anders dan dat de club die nu gepromoveerd is, dit mede door jouw werk heeft bereikt. Ik neem aan dat je heus nog wel ergens een club vindt. Zou je bijvoorbeeld niet eens bij Ajax willen werken? Dat is echt niet aan de orde. In principe wil ik trainer zijn, maar als Barcelona, Bayern of MW zouden bellen voor een andere functie, bijvoorbeeld in de jeugdopleiding of scouting, dan zou ik daar over nadenken. Maar voor andere clubs hangt het af van het verhaal, het doel, de mensen, het gevoel erbij.
Maar je bent dus in de markt? Als straks het EK is afgelopen, ben ik niet van plan om thuis naar mijn geraniums te gaan zitten kijken. Ik ben 62, heb nog veel energie en voel me eigenlijk op een hoogtepunt. Fysiek nog uitstekend en het hoofd doet het ook goed.
Als nu de Engelse bond belt of jij het vrouwenelftal wil gaan coachen? Ik speculeer nooit, ik heb zoveel meegemaakt dat het geen enkele zin heeft om me daarover druk te maken. Engeland, België, Duitsland. Wat ook nog zou kunnen is een land als Polen. Het moet een project zijn waar mensen ambitie hebben en mijn inbreng kunnen gebruiken.
Tsjechië? Daar hebben we goede herinneringen aan. Hahaha. Alleen als jij meegaat als chef Koffers.
CV
Amsterdam,22 september 1962
Speelde in het eerste elftal van De Volewijckers
Jaren 80 Academie Lichamelijke 0pvoeding
1987-1991 Trainer amateurverenigingen ZFC en DRC
1990-1997 KNVB (jeugd en regionaal)
1997-2000 FC Volendam (assistent en later trainer)
2000-2003 KNVB (jeugd en regionaal)
2001 lnterim-Bondscoach Nederlands Vrouwenelftal
2002-2003 Barcelona (assistent Van Gaal)
2004-2006 Trainer MW
2006-2009 Willem II (assisttent en later trainer)
2007-2009 Willem II (technisch directeur)
2009-2011 Bayern München (assistent Van Gaal)
2011 Bayern München (interim hoofdcoach)
2012-2014 Wolfsburg (assistent Felix Magath)
2014-2017 Arsenal (hoofd jeugdopleiding)
2017 Wolfsburg
2019-2022 Telstar
2022-2025 Bondscoach Nederlands vrouwenelftal
TV
‘lk kijk ongeveer een uurtje per dag. Bijvoorbeeld op Netflix, naar Designated survivor, over de president van Amerika en zijn vervanger. Verder Lubach, die soms de vinger op de zere plek kan leggen. lk kijk ook graag – hou je vast – Rail away. Zéér rustgevende televisie. Voetbalwedstrijden kijk ik wel, maar sportpraatprogramma’s volg ik niet. Studlo sport kijk ik traditioneel op zondagavond. lk luister in principe naar NPO Radio 1 of naar Radio 10, muziek uit de sixties en seventies. Harde rockmuziek is aan mij niet besteed.’