De hersenapotheek van de liefde (Deel 2)

Column stond in TRiV’ nummer 2, September 2006

Heftige verliefdheid en een staat van liefdeseuforie duurt een jaar of vier, zoals ik vorige maand schreef, daarna worden de stoffen die deze kick veroorzaken langzamerhand vervangen door middelen die rust en tederheid in een relatie bevorderen. Als dit niet gebeurt, hebben relaties een probleem, en het is dan ook niet opmerkelijk dat de meeste scheidingen na vier jaar plaatsvinden. Wie deze fase overleeft, heeft een gerede kans nog langer bij elkaar te blijven. Hieraan zijn echter wel een paar condities verbonden. De Amerikaanse psycholoog John Gottman van de universiteit van Washington – hij oogt bij interviews als een vrolijke kruising tussen Alexander Pola en Kabouter Plop – werd beroemd met een methode waarmee hij de levensvatbaarheid en langdurigheid van liefde kan voorspellen. Met een zekerheid van meer dan 90 procent weet hij of pasgetrouwde stellen binnen drie jaar nog steeds zijn getrouwd of dat ze uit elkaar zijn gegaan. Deze zekerheid wordt ietsje minder als het om een langere termijn gaat: 87 procent voor huwelijken van zes jaar, en 81 procent voor zeven tot negen jaar.

Gottman, die samen met zijn vrouw Julie Schwartz een bureau voor relatietherapie exploiteert, baseerde zijn bevindingen op een langetermijnstudie die meer dan dertig jaar duurde. Kernvan zijn voorspellingsmethode is een analyse van fysiologische gedragingen, emoties en wat de wetenschap ‘micro-expressies’ noemt. Dat zijn minuscule onbewuste gezichtsuitdrukkingen die slechts een kwart van een seconde duren en met het blote oog nauwelijks zijn waar te nemen. Deze micro-expressies kunnen voor wetenschappers (politie-inspecteurs, terrorismebestrijders, hoofdredacteuren, huwelijksbemiddelaars) emoties blootleggen die mensen proberen te verbergen of waarvan men zich zelf ook niet bewust is.

In zijn methode laat Gottman koppels uitvoerig met elkaar praten, terwijl hij ondertussen kijkt naar hun gedrag, gelaatsuitdrukking en fysieke expressie. Gottman zoekt naar conflictueuze gespreksonderwerpen (zaken waarover de echtparen het niet eens zijn) en daarnaast bespreekt hij hun verleden en vroegere liefdesleven. Bij de paren die een langdurige relatie zullen hebben, is de verhouding tussen positieve en negatieve opmerkingen tijdens zo’n conflictgesprek 5 staat tot 1. Bij paren die elkaar zullen verlaten, is deze verhouding 1 staat tot 1.

Gelukkig houdt Gottman het niet alleen bij voorspellen of de liefde lang zal duren: hij heeft ook een paar wenken opgesteld die ervoor kunnen zorgen dat een relatie lang of langer duurt. Natuurlijk zijn seks, romantiek en passie belangrijk in een relatie, maar ze voorspellen weinig over de houdbaarheid van liefde. Seks zou meer te maken moeten hebben met interesse in de ander, zegt Gottman, dan met wat hij noemt ‘broadcasting’, zeg maar bezig zijn met eigen geilheid. Belangrijker zijn de echte valkuilen.

Er zijn, volgens Gottman, twee soorten partners: de vergevorderden (die altijd dingen zoeken om dankbaar over te zijn) en de mislukkelingen (die voortdurend focussen op fouten van hun partner). ‘Benadruk het goede’ is een van zijn wenken. Volgens Gottman zijn er vier echt grote fouten te maken. Minachting is de eerste, wat zich uit in sarcasme, beledigingen en een gevoel van superioriteit (de beste voorspeller van een latere scheiding). Het voortdurend leveren van kritiek is ook een valkuil, net als het niet kunnen incasseren van kritische opmerkingen. Als laatste fout noemt Gottman ‘stonewalling’, oftewel emotioneel bevriezen. Als mensen niet meer op elkaar reageren of wegkijken als de ander begint te praten, ligt een scheiding op de loer. Ik hoop niet dat deze column veel wonden openrijt. Volgende maand meer.

Wie behoefte heeft aan therapie: op www.gottmann.com staat een handige relatietest.