de Volkskrant, 30 april 2009
Een komedie waar niet vaak om gelachen kan worden, dat is wel weer grappig
Afgelopen dinsdag was Alex van Warmerdam te gast bij DWDD voor een even ongemakkelijk als absurd gesprek. Er mocht niet over de plot van zijn nieuwe film De laatste dagen van Emma Blank worden gepraat, een afspraak waaraan Matthijs van Nieuwkerk zich monter hield.
Tot ongenoegen van de regisseur toonde hij wel een trailer en een scène waarin gretig was gehakt. De wetten van tv: het kan niet kort en onbenullig genoeg. ‘Ik héb het al gemonteerd, dat kunnen jullie toch niet beter?’, riep Van Warmerdam ontdaan. Natuurlijk was hij liever niet op de plebsbuis verschenen, maar zondag gaat de film in première en dat behoeft nu eenmaal aandacht.
De laatste dagen van Emma Blank is – volgens Van Warmerdam – geen dramafilm, maar een komedie. Een komedie waar bepaald niet vaak om gelachen kan worden, dat is dan wel weer grappig. De film gaat over een zieke vrouw (‘Adolf Hitler in een jurk’, volgens Van Warmerdam), die in een landhuis bij de duinen wacht op haar dood. Zij wordt bijgestaan door haar personeel, en ik durf hier te verklappen dat er rare agressieve spelletjes worden gespeeld.
Omdat ik geen zin heb in de toorn van Van Warmerdam zal ook ik niets van de plot prijsgeven, maar de setting van de film deed me denken aan Funny Games (1997) van de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke (vorig jaar verscheen een sterke Amerikaanse remake, met Naomi Watts en de ultieme creep-acteur Michael Pitt). Funny Games is een van de luguberste films denkbaar, over wat mensen elkaar kunnen aandoen.
Een vrolijk echtpaar met een jonge zoon en een labrador trekt zich terug in een buitenhuis aan het water. Plotseling staan er twee in vlekkeloze tenniskleding gestoken kakkineuze jongens op het erf. Of ze even vier eieren mogen lenen. Oeps… een van de jongens laat de eieren op de grond vallen. Beleefd vraagt hij om nog vier eieren, die hij – oeps – weer uit zijn handen laat keilen.
De andere jongen is ondertussen met een golfstick de hond aan het doodslaan, maar dat weet op dat moment nog niemand. Ik zal de plot verder niet onthullen… want er is eigenlijk geen plot.
Michael Haneke zei in interviews dat hij zijn kijkers medeverantwoordelijk wil maken voor het hedendaagse geweld. ‘I try to give back to violence that what it truly is: pain, injury to another.’
Of dat ook de opzet van Van Warmerdam (‘ik vind wreedheid erg geestig’) was, weet ik niet, maar ik durf hier wel te onthullen dat hij een lugubere film heeft gemaakt. Pardon, een lugubere komedie.
Een komedie waar niet vaak om gelachen kan worden, dat is wel weer grappig.