de Volkskrant, 11 juni 2011
Een jaar of tien geleden kreeg ik van een vriend een maf zwart-witfotoboek: 100 Naked Girls On A Chair van de Letse fotograaf Ralf Vulis. Het concept was simpel. Voor een effen wand stond een caféstoel, waarop honderd verschillende naakte vrouwen zaten. Allen hielden zij hun benen op een natuurlijke, niet-erotische manier gespreid en allen lachten ze ongedwongen. Zelfbewuste vrouwen, die zich letterlijk bloot gaven voor de fotograaf en de kijkers.
Een van die kijkers was mijn vierjarige zoon, die van de week het boek eigenhandig uit onze boekenkast had gepeutert. Rustig zat hij er aan de keukentafel in te bladeren. Ik schrok daar niet van, want ik kom uit een gezin waar over bloot nimmer moeilijk werd gedaan. Mijn ouders hadden in de kast hun eigen fotoboeken (grofkorrelige Zweedse natuurseries, van ver voor de kap van het oerbos) en aan de muur hingen kunstwerken van naakten, onder andere de in plexiglas gegoten borsten van de vrouw van een bevriende kunstenaar. De opvoedkundige boodschap: niets zo vanzelfsprekend als naaktheid.
‘Wat vind je ervan?’ vroeg ik mijn zoon.
‘Het zijn vrouwen,’ zei hij, met een opmerkingsgave die je aan kleuters kan overlaten.
Toen hij na een minuut of wat op de foto’s was uitgekeken, nam ik het boek van hem over. Al in 1850 lieten vrouwen zich voor een daguerreotypie-camera bloot en wijdbeens gezeten op een stoel fotograferen. Ralf Vulis heeft eind vorige eeuw geprobeerd met moderne middelen deze traditie nieuw leven in te blazen. Maar waar de vrouwen bij daguerreotypen langdurig doodstil moesten zitten en daardoor een gespannen en stramme indruk maakten, komen zij bij Vulis juist ontspannen en vaak zelfs uitbundiger over.
De ongephotoshopte vrouwen van Vulis zijn volstrekt naturel: ze hebben geen implantaten, correcties en zijn niet geliposuct (als dat al een woord is). Uiteraard is er een overvloed aan maten, vormen en uiterlijkheden. De foto’s werden genomen rond de eeuwwisseling, ten tijden van de grote mondiale ontbossing: sommige vrouwen zijn al onbehaard, anderen dragen nog een trotse wintervacht. Opvallend is de grote variatie in het tussenbeense heuvelgebied, met plooien, vouwen, kloven en lagunes. Niet twee damestuinen zijn hetzelfde (Naar de liefdevolle Engelse omschrijving ladygarden).
Dat deed me denken aan een Britse documentaire van een paar jaar geleden, die dankzij de magie van het internet binnen 10 seconden op mijn scherm verscheen: The Perfect Vagina van Heather Leach en Lisa Rogers. De vraag die zij stellen: waarom laten vrouwen zich opereren aan hun genitaliën? De afgelopen jaren is het aantal cosmetische gynaecologische ingrepen met honderd procenten gestegen, terwijl er medisch gezien niets mis is met de vrouwen die deze pijnlijke operatie ondergaan.
Er zitten gruwelijke scenes in The Perfect Vagina. Zo volgt de documentaire de 20-jarige Rosie die op de behandeltafel belandt van een schimmige chirurg, terwijl iedereen kan zien dat ze een volstrekt normale spleet heeft. We ervaren de pijn die zij voelt bij het zetten van de verdoving, we horen haar gegil, we zien het mes dat twee stukjes rauwe gyros wegsnijdt. En waarom in liefdesnaam? Ik ben er voor dat ieder kind in zijn jeugd veelvuldig het idiote fotoboek 100 Naked Girls On A Chair mag doorbladeren, gewoon om te zien hoe echte vrouwen er echt uitzien.