De versmurfing van de werkelijkheid

Algemeen Dagblad, 13 oktober 2005

We zien een vredig landschap. Paddestoelenhuisjes staan te pronken in de groene bossen. Geen vuiltje aan de lucht. ‘Hé, kom je mee naar Smurfenland? Welkom allemaal!’ klinkt het vrolijk waarna we nog even genieten. Dan smurft er een serie bommen door de lucht en meteen is het hele smurfendorp platgesmurft. Overal gesmurf. Een golf van versmurfing.

Grote Smurf smurft op de grond in een plas van bloed, schrijfsmurf smurft zijn laatste woorden uit en een van de jonge smurfen smurft het uit van pijn.

‘Laat oorlog de wereld van de kinderen niet vernietigen, ‘luidt het bijschrift van de Vlaamse Unicef-campagne, bedoeld om kinderen aan te spreken op het lot van kinderen in het oorlogsgebied.

Deze actie zorgde, uiteraard, voor grote reuring in Belgie. Gevolg: de spot wordt alleen na negen uur ’s avonds uitgezonden, als de doelgroep al ligt te slapen.

Het confronterende en vervreemdende stijlmiddel dat Unicef gebruikt is effectief, maar zeker niet nieuw. Vijftien jaar geleden trok fotograaf Sander Veeneman naar Afrika voor een Nieuwe Revue-reportage over honger.

In plaats van de gebruikelijke foto’s van uitgemergelde kinderen, nam hij een opklapbaar achterwandje mee en fotografeerde hij de stervenden op een manier zoals bij ons modellen worden afgebeeld: glamoureus. Ook bij Veeneman stak een storm van protest op. Onterecht. Soms werkt het uitermate verhelderend om de werkelijkheid compleet te vermurfen.