de Volkskrant, 14 april 2012
Flaubert schreef ooit dat schrijvers een roman in een flits voor zich zien. Ze lopen over straat, lezen de krant of bezoeken een bordeel, en flits, plotseling explodeert er in hun hoofd de oerknal van een boek. Vaak is het verhaal nog woordloos of bestaat het slechts uit krap een zin, de essentie van de vertelling.
In de Amerikaanse plotkunde heet zo’n samenvattende regel een logline, een zinnetje dat zowel beknopt de verwikkeling weergeeft als een emotional hook biedt om gebeurtenissen aan op te hangen. Een emotionele haak. wat dat ook mag betekenen.
Het is een beroepsafwijking, maar ik veer vrijwel dagelijks op van de flitsen van Flaubert. Meestal blijft het bij een schok van erkenning dat er achter een bepaald onderwerp een roman schuilgaat. Om de paar weken werk ik puur voor plezier een romanidee verder uit, bijvoorbeeld om wat tijd tijdens een lange autorit te doden. Pas wanneer het idee dan nog beklijft, bedenk ik of het de moeite waard is twaalf maanden van mijn leven te investeren.
Begin deze week las ik een bericht over een acteur die onder andere de stemmen van Bob de Bouwer, Beertje Paddington en het navigatiesysteem TomTom vertolkte. Vorig weekend overleed hij op 49-jarige leeftijd, nadat bij hem drie weken geleden alvleesklierkanker werd ontdekt. Het leed in dit bericht is de te vroege leeftijd van de acteur en het feit zijn sloper slechts drie weken nodig had om hem te vellen.
In de auto op weg naar Ver dacht ik na over het bericht. Wat doe je als je van een arts te horen krijgt dat je nog maar een paar weken hebt te leven? Plotseling flitste Flaubert in mijn hoofd. Een roman over een man die heeft te horen gekregen dat hij nog maar een paar weken heeft te leven. Zijn vrouw zit bij hem in het ziekenhuis. De emotionele haak: wat de echtgenote niet weet is dat haar man al een paar jaar een verhouding heeft met een jongere vrouw bij hem op het werk. Nooit is hij van plan geweest bij zijn vrouw weg te gaan, nooit verlangde zijn minnares dat van hem.
Met de dood in ogen wil hij afscheid van zijn dierbaren nemen. maar ook wil hij zijn echtgenote niet bezwaren met nog meer ellende. Probeert hij te regelen dat zijn vrouw er op een ochtend niet is zodat hij zijn minnares kan ontvangen? Betrekt hij een vriend in zijn geheim? Of staat de minnares plotseling in zijn kamer, zogenaamd een collega die hem voor de laatste keer komt groeten?
Ik zie een scène van deze man en twee vrouwen in een steriele kamer. De minnares blijft niet lang, na een kort en emotioneel ingehouden gesprek gaat ze weg. De man kijkt haar na en weet dat hij de beloftes die hij haar nooit heeft gedaan niet zal kunnen nakomen. De minnares begrijpt dat de man die over een paar jaar nog genoeg zou zijn voor een nieuw leven, niet oud met haar zal worden. De echtgenoot weet dat ze tot zijn dood bij haar man zal blijven. Hoe drie levens elkaar kruisen bij een ziekenhuisbed. Geen idee of deze flits beklijft.
Dit is voorlopig de laatste column Van Ronald Giphart in V. Na de zomer keert Giphart terug in de krant.