AD Magazine, Zaterdag 3 & zondag 4 oktober 2020.
Schrijver en veellezer Ronald Giphart leidt ons door zijn goedgevulde boekenkast. Ronald Giphart vindt Herman Brusselmans, die deze week 63 wordt, hopeloos onderschat. “Ik hou heel erg van zijn maffe invalshoeken.”
Prachtige ogen
Op de middelbare school was ik me door het werk van Multatuli, Ter Braak en E. du Perron aan het worstelen toen mijn leraar Nederlands Prachtige ogen tipte, het in 1984 verschenen romandebuut van de Vlaamse jonge Oppergod Herman Brusselmans.
Met de hoofdpersoon van deze roman, student Julius Cramp, vereenzelvigde ik mij dusdanig dat ik geregeld het idee had over mezelf te lezen. Julius leed net als ik aan weltschmerz: de wereld en hij waren geen vrienden van elkaar.
In Prachtige ogen volgden we een dag uit Julius’ leven. Hij besloot na zijn colleges niet terug te keren naar zijn dorp, maar in plaats daarvan de boer op te gaan en kennis te maken met een scala aan wat later ‘Brusselmansiaanse personages’ zou worden genoemd: randfiguren, onnavolgbare dorpsgekken, getourmenteerde dronkenlappen, absurdistische mafkezen.
In Prachtige ogen gloren al de humor en stilistische brille die Brusselmans korte tijd later beroemd zouden maken.
Plotseling gebeurde er niets (de Ex-trilogie)
Begin jaren 90 publiceerde Brusselmans in korte tijd de drie lijvige romans: Ex-schrijver (1991), Ex-minnaar (1993) en Ex-drummer (1994), later gezamenlijk uitgebracht onder de titel Plotseling gebeurde er niets.
Het oeuvre van Brusselmans bestrijkt meerdere genres en tijdvlakken. In de Ex-trilogie heeft de hoofdpersoon, die dan al elf boeken heeft gepubliceerd, naam gemaakt als schrijver, maar wat heeft hem dat eigenlijk gebracht?
Hij worstelt met zingeving en betekenis. In Ex-schrijver schrijft Brusselmans cynisch en hard over de angsten en demonen die hem plagen, over alcohol, literatuur, vrouwen, de dood, de wereld, de chaos overal. In Ex-Minnaar gaat het over het verlies van zijn moeder en zijn eerste grote liefde, gebeurtenissen die hem in een staat van destructieve radeloosheid brengen. In Ex-drummer probeert hij alle cynisme van zich af te gooien, maar slaagt daar natuurlijk niet echt in.
Guggenheimer wast witter
Op deze plek heb ik eerder kond gedaan van mijn liefde voor De terugkeer van Bonanza, een roman uit 1995 die ook door Brusselmans zelf in zijn top 5 van favoriete Brusselmansboeken is gezet.
Guggenheimen wast witter was de opvolger van Bonanza, en al even hilarisch, ontluisterend en Brusselmannesk. Nadat de rücksichtslose, smakeloze en tomeloze zakenman Guggenheimer de Vlaamse tv-wereld op stelten heeft gezet, richt hij zich in Guggenheimer wast witter op de rec1amewereld, de retail en de prostitutie.
In onnavolgbare uitweidingen beschimpt hij zonder pardon vele bij naam genoemde BV’ers (Bekende Vlamingen) en ook het Belgische koningshuis spaart hij niet. Zo laat hij weten ‘het graag wel eens met Paola te willen doen’.
Guggenheimer is in alles een onsympathiek en karikaturaal personage, maar zo over de top dat we hartelijk om hem kunnen lachen. The asshole we love to hate.
Vertrouw mij, ik kom uit de veehandel
Alles is belachelijk, behalve het heelal en wat erin gebeurt.’ Dit is de eerste zin van Vertrouw mij, ik kom uit de veehandel (2020), het laatste boek van Herman Brusselmans. zijn tachtigste (!) alweer. Geen hedendaagse schrijver met zo’n omvangrijk oeuvre. Het begint weer vertrouwenwekkend Brusselmanserig: een Vlaamse schrijver genaamd Herman Brusselmans koopt een horloge, eet een broodje en bespreekt de wereld om hem heen. Naar aanleiding van een krantenartikel over een moord besluit hij een boek over deze zaak te schrijven. Daarnaast werkt hij ook aan een roman over zichzelf en zijn nieuwe geliefde, Lena. Na verloop van tijd beginnen beide verhalen door elkaar heen te lopen. Ik moet bekennen dat ik Vertrouw mij, ik kom uit de veehandel nog niet heb gelezen, maar ik weet op voorhand dat het een van de beste boeken is die er dit jaar in het heelal zijn verschenen.