AD Magazine, zaterdag 12 & zondag 13 december 2020
Schrijver en veellezer Ronald Giphart leidt ons, dit keer voor het laatst, door zijn goedgevulde boekenkast.
Met de verzonnen kerstgeboorte van het kindeke Jezus heb ik niet
zo veel, maar boeken over ‘de historische Jezus’ lees ik graag.
Jezus, een biografie? – Lambert J. Giebels
Hoewel ik een ongelovige humanist ben, verzamel ik al decennialang boeken over ‘de historische Jezus’, gesteld dat die daadwerkelijk heeft bestaan (sommigen noemen hem ‘de beroemdste mens die nooit heeft geleefd’). Het is goed mogelijk dat onze huidige ‘Jezus’ is samengesteld uit meerdere ‘Jezussen’ en profeten. Feit is dat ons Jezusbeeld in de loop der eeuwen steeds is bijgesteld naar de heersende merites.
Was de historische Jezus een tobbende godsdienstwaanzinnige, een oplichter, een Victor Mids van zijn tijd, een vrije liefde predikende hippie, een agent-provocateur of een politieke revolutionair die ten strijde trok tegen de Romeinen?
Wie zal het zeggen? Nou, de historicus en oud-politicus Lambert Giebels bijvoorbeeld, die in 2010 Jezus, een biografie? publiceerde over de moeilijkheden van de zoektocht naar de echte Jezus, bijvoorbeeld naar het antwoord op de vraag hoe hij eruit zou hebben gezien (spoiler: onooglijk en waarschijnlijk niet groter dan 1,30 meter).
Het resultaat is een prettig leesbaar en kritisch boek over de vele interpretaties en over hoe ‘Jezus’ al twintig eeuwen lang voor karretjes is gespannen.
De Jezus Dynastie – James D. Tabor
Een boek dat veel ophef veroorzaakte is De Jezus Dynastie van de Amerikaanse godsdienstwetenschapper James D. Tabor, dat in 2006 werd gepresenteerd als ‘de verborgen geschiedenis van Jezus en het ontstaan van het christendom’.
Als wetenschapper was Tabor in Israël betrokken bij archeologische opgravingen van ossuaria, oftewel kisten waarin beenderen worden bewaard. Een daarvan leek verdacht veel op een mogelijk familiegraf van een man genaamd Jezus. In zijn boek onderzoekt Tabor diens hele familie, want Maria zou behalve Jezus (belangrijke vraag: wie was de vader?) nog zes kinderen hebben gekregen, van wie Jezus’ halfbroer Jakobus een cultus
rondom zijn broer zou hebben opgezet.
De Jezus Dynastie is een spannend en vermakelijk boek dat het midden houdt tussen een thriller en geschiedkundige speculaties.
De Jezus-trilogie – Timothy Freke en Peter Gandy
Fakenieuws is niet iets van de laatste jaren, het fenomeen is al duizenden jaren oud. Sterker nog: nepnieuws uit vervlogen millennia bepaalt nog steeds veel van wat er heden ten dage gebeurt; neem bijvoorbeeld de oncontroleerbare fantasieverhalen over Jezus en Mohammed. Hierover gaan De mysterieuze Jezus (2005), De lachende Jezus (2006) en Jezus en de verloren godin (2007) van filosoof Timothy Freke en cultuurhistoricus Peter Gandy.
De overkoepelende stelling in hun boeken is dat de historische Jezus niet heeft bestaan. Het christendom is een voortborduursel op oude Joods-hellenistische en heidense ‘mysteriereligies’ die al eeuwen voor Jezus’ vermeende geboorte bestonden.
De boeken veroorzaakten bij verschijning onder gelovigen grote controverse, maar ze zijn het lezen echt waard.
Was Jezus Caesar? – Francesco Carotta
Dat Julius Caesar (100 v.Chr.-44 v.Chr.) heeft geleefd is onweerlegbaar. Na te zijn vermoord werd hij verheven tot zogenaamde ‘rijksgod’ oftewel Divus Julius, De goddelijke Julius werd in Rome lang vereerd en aanbeden.
Dat Jezus Christus van Nazareth (1-34) heeft geleefd wordt in twijfel getrokken, want er zijn geen feitelijke bewijzen voor. Pas twee eeuwen na Jezus’ veronderstelde dood werden verhalen over hem verspreid, vooral in Rome.
Na gedegen onderzoek kwam de Italiaanse taalkundige Francesco Carotta in Was Jezus Caesar? tot de conclusie dat het niet ondenkbaar is dat de verheerlijking van Jezus is gebaseerd op de verheerlijking van de vergoddelijkte Caesar, en dat beide figuren samenvallen. Over dit spraakmakende boek maakte Jan van Friesland de documentaire Het evangelie van Caesar.