Kutje plofkip
Vara Gids 17, 27 april – 3 mei 2019
Ronald Giphart adviseert Kluun (Raymond van de Klundert) voor zijn deelname aan De gevaarlijkste wegen van de wereld.
Ha Ray,
Om een of andere reden worden acteurs, sporters, muzikanten, koks, presentatoren en dus ook schrijvers regelmatig gevraagd mee te doen aan programma’s als Wie is de Mol?, De kist, Maestro of Dancing with the stars. Jij bent ook gepolst voor het programma De gevaarlijkste wegen, begreep ik, en dat kan ik je oprecht van harte aanbevelen. Twee jaar geleden heb ik er aan meegedaan, en ik ben nog steeds niet van die reis bekomen.
Het is vermakelijk om voor iets idioots als schoonspringen, dansen of Bijbelspeuren te worden uitgenodigd. Het zou niet in me opkomen om uit mezelf vrijwillig een paar nachten in de Flevolandse wildernis door te brengen, te schilderen in Zuid-Frankrijk of te abseilen in Argentinië, maar als ik word gevraagd is de verleiding groot. Je kunt niet altijd eenzaam achter je schrijftafel zitten. Mijn stelregel is: als ik het programma zelf met plezier kijk of zou willen kijken, dan is de kans groot dat ik ja zeg. Zo kwam er een vrij wezenloze uitnodiging mee te gaan op een reis met four-wheel drive door een onherbergzaam gebied. Ik kende het programma van de BBC, waarbij ik aanvankelijk niet begreep wat de bedoeling was toen twee celebrity’s letterlijk in doodsnood stapvoets langs een afgrond zag rijden. Iets in mij zei dat het allemaal doorgestoken kaart was, maar ik bleef toch kijken. Toen de uitnodiging voor de Nederlandse editie kwam zei ik meteen ja. Op zoek naar de afgrond in mezelf.
Ik werd gekoppeld aan acteur Ferry Doedens, die bij onze ontmoeting op Schiphol meteen eerlijk zei dat hij geen idee had wie ik was. Op mijn beurt moest ik bekennen dat ik niet wist wie hij was, al begonnen mijn kinderen astmatisch door het huis te stuiteren toen ze hoorden met wie ik samen om het leven zou komen. Met Ferry Doedens!
Ferry ontpopte zich vanaf onze ontmoeting als een wervelwind van ontwapenende energie, altijd goedgemutst en openhartig, ondanks zijn reputatie als bad boy. Hij bleek mateloos beroemd. Waar wij als schrijvers door hooguit een op de duizend mensen met een flauwe glimlach van herkenning worden begroet, wilde op Schiphol vrijwel iedereen met Ferry op de foto of door hem worden ontmaagd.
‘Val jij misschien op mannen?’ vroeg ik, toen ik zag hoe hij met zijn schare fans omging. Het was niet per se een van mijn scherpste observaties. Ferry schaterde, omhelsde mij en schalde door de vertrekhal: ‘Lieverd!’
Het was van de makers van het programma een geweldige zet om twee absolute tegenpolen samen langs ravijnen te laten rijden. Het had tussen mij en Ferry gigantisch kunnen botsen of gigantisch klikken. Dat laatste gebeurde. En natuurlijk had dat mede te maken met het landschap waar we door moesten, de woeste wildernijen van een van de mooiste, armste en onbekendste landen van Europa: Albanië. Jarenlang werd de bevolking geteisterd door het hardvochtige communistisch regime van dictator Enver Hoxha en die verschrikkingen zijn heden ten dage nog voelbaar.
Laat me je inwijden in een paar geheimen van De gevaarlijkste wegen. De eerste: het was dus écht gevaarlijk. Toen ik de Engelse versie zag, dacht ik dat alle zogenaamde bibbermomenten in scène waren gezet, maar dit bleek niet zo. De Albanese natuur doet op sommige plekken denken aan de pracht van Noorse fjorden, zij het dat de wegen in Albanië op veel plekken echt onbegaanbaar zijn. Ferry en ik moesten ons een weg banen over glibberige onverharde bergpaden, langs hoge afgronden.
Het contract met de tv-producent had daar waarschijnlijk al in voorzien, want er stond dat de nabestaanden van de deelnemers in geval van overlijden 300.000 euro zouden krijgen uitgekeerd. Ook moesten de deelnemers verplicht vooraf een vier uur durende cursus off-road rijden volgen, wat erg nuttig was, want rij maar eens zonder training over een hobbelige verregende zandweg langs een ravijn.
Nog een GW-geheim: er rijdt in totaal een colonne van vier auto’s. Voorop ging bij ons de eerste cameraman plus een chauffeur en een local scout (in ons geval was dat een Albanese tankgirl genaamd Soena, die zeer goed Engels sprak en met wie niet viel te spotten). Zij verkenden het terrein en bekeken of de tocht niet té gevaarlijk zou zijn. Na een kwartier volgden Ferry en ik, direct gevolgd door de regie-wagen, bestaande uit regisseur, regieassistente en geluidsman. In de vierde auto van de optocht zaten een extra chauffeur (mochten de twee pussy’s in wagen 2 het niet meer aankunnen), een beveiliger en een arts voor noodgevallen.
Aanvankelijk leek het met alle ellende nog wel mee te vallen, maar toen de wegen smaller werden en de afgronden dieper, werden we echt bang. Althans: Ferry en ik. Een verkeerde stuurbeweging en onze tijd op aarde zou eindigen. Er zijn verschillende manier om doodsangst te bezweren. Een ervan is door harde grappen te maken.
‘O alsjeblief, pas op, lieverd,’ piepte ik bij een erg gevaarlijke bocht naar Ferry. ‘Ik wil wel ouder worden dan Joost Zwagerman.’
Tja, weet ik wat ik roep in stervensnood? Ferry lachte aanvankelijk hartelijk en vroeg toen wie Joost Zwagerman was.
Een andere manier om om te gaan met een holstrontverklonterende hoogtevrees is: vloeken. Dat was vooral een overlevingstactiek van Ferry, die rijdend over de hobbelige bergwegen over een heel scala van doorleefde uitroepen bleek te beschikken, variërend van godslasterlijke interjecties tot creatieve uitbarstingen als ‘kutje plofkip’, ‘kutje braadslee’, ‘kutje frituurvet’ en ‘kakkerde kakkerkakkerkakkerlak’. Ach ja, wie weet wat hij roept als hij oog in oog staat met zijn Schepper? Funfact: Ferry’s vrolijke uitingen van agonie leverden het programma later nog Kamervragen op.
Het is een bekend fysiologisch fenomeen dat mensen die de dood in ogen zien, ladingen hersenstofjes aanmaken die ervoor zorgen dat alle zintuigen op scherp staan. Het gevolg is dat zij een grote genegenheid koesteren voor lieden die op dat moment in hun directe omgeving verkeren. Ongetwijfeld heeft dit er mee te maken dat ik als ik terugdenk aan Ferry en zijn vrolijke strapatsen, aan Albanië, aan die geweldige crew, aan de ongenaakbare Soena met haar onderkoelde humor, ik word overstroomd door een warm gevoel van heimwee, Ray, je hebt een geweldige reis voor de boeg, hoe gevaarlijker, hoe mooier. Kutje plofkip!
Grote groet,
Ronald
DE GEVAARLIJKSTE WEGEN VAN DE WERELD – Schrijver Raymond van de Klundert, alias Kluun, stapt in de four-wheel drive met rapper Yousef Gnaoui, alias Sef.