Kijk Magazine 2014, nummer 12
Toen ik nog behoorde tot ‘de jeugd van tegenwoordig’, verschenen in de pers wanhoopsberichten over de verloedering van het leesgedrag. De jongeren in mijn tijd zouden veel minder lezen en de cultuur zou ten dode zijn opgeschreven. Dat laatste bleek achteraf gezien wel mee te vallen en ook bleek uiteindelijk helemaal niet zoveel minder te worden gelezen. Inmiddels zijn we dertig jaar verder. Ik heb ondertussen drie ‘kinderen van tegenwoordig’. Nog steeds staan de kranten bol van dezelfde wanhoopsberichten: jongeren zouden veel minder lezen en de cultuur zou ten dode zijn opgeschreven. Of dat laatste waar is, zullen we pas over een jaar of dertig weten, en of jongeren minder lezen is een kwestie van interpretatie. Zij lezen veel meer uitingen van sociale media, maar veel minder romans (films op papier).
Twee Canadese onderzoekers vonden in 2006 en 2009 bewijzen voor de stelling dat mensen die romans lezen aardiger zijn voor hun medemensen dan lieden die dat niet doen. Lezers van romans hebben meer betrokkenheid met de wereld en kunnen zich beter inleven in het gevoelsleven van anderen. Van lezen word je aardig, aldus de wetenschappers, en daarmee ook aantrekkelijker voor het andere geslacht (gratis tip!).
De wetenschappers hadden het over deep reading; het diep duiken in een boek of tijdschrift, in plaats van vluchtig langs internetpagina’s surfen op zoek naar funfactfrikadellen en ander snackleesvoer. Romans hebben dusdanig veel details, en zijn emotioneel en moreel gezien zo complex, dat het lezen ervan allerlei cognitieve, psychologische en neurologische processen bevordert. De innerlijke wereld die een roman schept, lijkt in hoge mate op de echte wereld waarin we ons staande moeten houden: een rijke, moeilijke, zware, uitdagende omgeving die al onze hersencapaciteit vergt.
Het lezen van romans is trainen en proefdraaien voor het echte leven. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die alleen nog maar vluchtig online lezen in steeds hogere mate moeite hebben om te gaan met de eisen die de wereld aan hen stelt. Zij zijn minder betrokken en ook minder aardig.
Ik weet dat ik nu klink als het oude geslachtsdeel dat ik inmiddels ben (dit was een pars pro toto), maar tegen mijn kinderen en de rest van ‘de jeugd van tegenwoordig’ zeg ik, bijna smekend: matig je sociale media en lees meer romans! Je wordt daar een beter, aardiger mens van. En dan bekijken we over dertig jaar wel of ik gelijk had.