de Volkskrant 5 juni 2008
Eergisteren heb ik de Internationale gezongen, wie durft dat nog te zeggen? Ik was te gast bij de literaire studentenvereniging Flanor, die voor de gelegenheid samenschoolde in Huis De Beurs te Groningen. Er gaat niets boven Groningen (een beter Utrecht, een sfeervoller Arnhem, een minder zelfingenomen Maastricht… jammer alleen dat Groningen in Groningen ligt).
Huis De Beurs. Ik ken weinig panden die zoveel historie dragen als dat afgeleefde uitgewoonde losgetrapte krakende zwampenddampende huis op het A-kerkhof. Het bestaat al sinds het eind van de 18de eeuwen was onder andere hotel, concertzaal, bioscoop, markthal en stripteasetent. Als koffiehuis staat het in een traditie van roemruchte Europeesche en Zuid-Amerikaansche uitspanningen. Marktkooplui, studenten, dichters, gezinshoofden en ondefinieerbare alcoholisten zitten er vrolijk naast elkaar; er wordt gediscussieerd, gefilosofeerd, gedronken en versierd; je hoort er smartlappen en Bach – kortom, een koffiehuis zoals de God van de Koffiehuizen het ooit bedacht moet hebben.
Huis de Beurs is ook een oud socialistisch bolwerk. In 1885 werd de Sociaal Democratische Bond er opgericht, lezen we op een monument aan buitenkant van het gebouw. De Bond was een voorloper van de PvdA: men geloofde dat de marxistisch-socialistische samenleving kon worden bereikt door… revolutie! Kom daar eens om bij hedendaagse studenten. Revolutie? Is dat een kledingmerk?
Ik moet toegeven: ik ben niet van de Blauwe Knoop en als ik aangeschoten ben, voel ik een conservatieve nostalgische hang naar het oude progressieve erfgoed. Wat was er mis met de Stem Des Volks? ‘Ontwaakt verworpenen der aarde!’, begon ik te zingen naar een klein gezelschap argeloze literatuurstudenten, toen ik erachter kwam dat de Internationale hen niets meer zei. Uitdrukkingsloze gezichten. ‘Ontwaakt, verdoemden in ’s hongersfeer! ’t Redelijk willen stroomt over de aarde, en die stroom rijst al meer en meer. Sterft, gij oude vormen en gedachten, slaaf geboornen, ontwaakt! Ontwaakt! De wereld steunt op nieuwe krachten, begeerte heeft ons aangeraakt!’
En daarmee waren we terug bij de literatuur, want journalist Bert Natter is vorige week gedebuteerd met een roman genaamd Begeerte heeft ons aangeraakt, die zich – o toeval – voor een groot deel afspeelt in Groningen. Natter en ik kennen elkaar nog van de middelbare school, toen we als Jonge Socialisten – iedereen heeft recht op een jeugdzonde – begin jaren tachtig in Hilversum een landelijke verkiezingsuitslagbijeenkomst van de PvdA bijwoonden. Dat was in een tijd dat de partij nog weleens electoraal succes haaide.
We hadden ons veel voorgesteld van het overwinningsfeest, alleen bleek op de avond zelf dat de PvdA door de kiezers onverwacht werd afgestraft. Freek de Jonge, toen invloedrijk PvdA-prominent, probeerde de moed erin te houden door met de zaal het proletarische lijflied in te zetten. Natter en ik stonden vooraan en schalden meteen na de zinsnede ‘begeerte heeft ons aangeraakt’ puberhard ‘retteketet!’, tot verbijstering van de linkse schare. Met de Internationale mocht niet worden gespot.
Dit bedacht ik eergisteravond: die nepsocialisten van de SP koesteren in het geheel geen fetisjistische gevoelens voor strijdliederen, dus als de PvdA bij de volgende verkiezingen wordt weggevaagd, is het waarschijnlijk definitief gedaan met de Internationale en de Socialistenmars. In De Beurs noopte deze gedachte mij liederlijk aan te kondigen dat ik uit voorzorg een PvdA-lidmaatschap zou nemen. Inmiddels, nakaterend, besef ik: die Blauwe Knoop was zo gek nog niet.
Martin Bril is afwezig en wordt vervangen door Ronald Giphart.