Saskia Noort

AD Magazine, 27 juni 2020

Foto’s: Malou van Breevoort Malou op instagram: @malouphoto

Saskia Noort vertelde over verkrachting: ‘Ik kreeg daarna onnoemlijk veel shit over me heen’

Paspoort: Saskia Noort

Geboren: 13 april 1967 in Bergen.

Opleiding: School voor Journalistiek en Theaterwetenschap.

Loopbaan: Na haar studie schrijft ze voor (vrouwen)bladen als Viva, Marie Claire en Ouders van Nu. Nadat ze het thrillerschrijfduo Nicci French heeft geïnterviewd besluit ze zelf een thriller te schrijven. Dat wordt Terug naar de kust (2003, verfilmd in 2009). Haar doorbraak wordt De eetclub (2004, verfilmd in 2010), waarvan een half miljoen exemplaren worden verkocht. Daarna volgen Nieuwe buren (2006), De verbouwing (2009), Debet (2013), Huidpijn (2016) en Stromboli (2018). In 2013 ontvangt ze een oeuvreprijs, in 2014 is ze Zomergast. Sinds 2018 is ze columnist van deze krant en site.

Privé: Was getrouwd met kunstenaar Marcel Schellekens, met wie ze twee kinderen heeft, Matthieu en Julia. Momenteel is Noort single. Ze woont afwisselend in Amsterdam en op Ibiza.

Als kind schreef Saskia Noort (53) over prinsessen, maar ook over verdwalen en enge mannen. Een prelude op de duistere kanten van haar latere oeuvre. Ook in Bonuskind zit veel donkerte. Een boze, verlaten vrouw duikt in de wereld van seks en daten.

INTERVIEW

Saskia Noort stelt voor af te spreken op het terras van een van haar favoriete uitspanningen: hotel-restaurant Merlet in Schoorl, vlak naast haar voormalige woonplaats Bergen. Cees Noort, de vader van Saskia, is huisfotograaf van deze gastronomische hotspot: afdrukken van zijn werk worden geëxposeerd aan de wanden van de brasserie, inclusief een immens portret van zijn dochter en andere schrijvers.

Het uitzicht over de zonnige Noord-Hollandse weilanden is fenomenaal. Vlak voor het interview begint zegt Saskia met zachte stem: „Het is misschien een beetje weird, maar een paar tafels verderop zitten mijn ouders ook te lunchen.’’

Wat vooral weird is omdat jouw nieuwe boek Bonuskind gaat over een dochter die dingen ontdekt over het seksleven van haar ouders. Ze lacht. ,,Ja, het gaat om een vijftienjarig meisje dat wordt geconfronteerd met allerlei zaken die ze liever niet had willen weten. Dat is vrij heftig, maar niet uit eigen ervaring, zeg ik er maar meteen bij.’’ Dan weer zacht: „Al ben ik wel blij dat mijn ouders zo ver zitten dat ze ons niet kunnen horen.’’

Ik kan dus gewoon vragen: hoe ben je opgevoed? ,,Oké, we gaan meteen het diepe in! Ik ben niet zo heel bewust opgevoed als kinderen vandaag de dag. Ik was een ‘ongelukje’, mijn ouders moesten trouwen vanwege mij. Niet geheel tegen hun zin en ze zijn nog steeds bij elkaar, maar in deze tijd zou dat niet meer gebeuren. Mijn ouders waren heel jong en in hun opvoedingsstijl schipperden ze tussen de autoritaire opvoeding die ze zelf hadden genoten en de vrijheden van de jaren 70. Af en toe waren ze heel streng, dan weer heel vrij.’’

Was het een liefdevol gezin? ,,Heel erg. Maar mijn moeder was achttien toen ze mij kreeg, en op die leeftijd wil je zelf ook nog veel van het leven meemaken. Mijn ouders voedden ons met liefde op, maar hielden ook erg van uitgaan en carrière maken; mijn moeder werkte in het fotobedrijf van mijn vader. Hij deed veel mode, er liepen thuis altijd modellen rond en ze hadden vaak mensen over de vloer. Mijn ouders gingen naar uitzinnige feesten, ik geloof niet dat mijn moeder heel jaloers was. Niet dat ik getuige was van liederlijkheden, maar er waren wel vaak vage seventies-dingen aan de hand.’’

Hoe vond je dat? ,,Als klein meisje was ik heel burgerlijk. Ik vond dat niet leuk allemaal, die uitspattingen. Ik heb weleens buiten zitten huilen op de stoep van een café waar mijn ouders zaten. Het liefst wilde ik een prinses zijn, maar ik kreeg van mijn moeder altijd hippe spijkeroveralls met klompen. Hoewel ik liever jurken met ruches en lang haar wilde, liet mijn moeder mij rondlopen met een rattenkopje en oranje maillots. Ze was feministisch, al kwamen we uit een milieu dat niet per se links was, eerder een mengeling van artistiek en middenstand. Cultureel links, maar liberaal als het om zaken ging.’’

Had je altijd al het idee dat je schrijfster wilde worden? ,,Als kind schreef ik al veel, voornamelijk over prinses zijn, maar ook, en dat zouden we nu ‘donkere dingen’ noemen, verhalen over verdwaald raken en een enge man tegenkomen. Onlangs vond ik een boekje terug met verhaaltjes die ik bij foto’s had geschreven. Ik had een schoolfoto van mezelf ingeplakt en daarnaast geschreven: ‘Het dorp Bergen is heel erg trots op haar bestseller-schrijfster.’ Dat was heel vreemd, want ik kan me niet herinneren dat het mijn droom was om schrijfster te worden.’’

Toch ging je die kant op. ,,Ik had een heel goede leraar Nederlands. Wij moesten schrijvers interviewen en ik koos Jan Wolkers. Ik had maar één vraag: of Olga uit Turks fruit echt bestond. Zijn antwoord duurde een uur. Mijn leraar vond het fantastisch en gaf me sowieso altijd een 10,5 voor mijn verhalen. Wel vond hij het zorgelijk dat ik soms ‘enge dingen’ beschreef. Ik liet hem bijvoorbeeld een verhaal lezen over een geadopteerd meisje dat in de trein tegenover haar biologische vader zat en niets durfde te zeggen. Op het eind besloot ze voor een trein te springen. Mijn leraar heeft toen mijn ouders gebeld om met hen te praten. Voor mij was dat verhaal gewoon een experiment; ik dacht: ik moet wel met een klapper eindigen.’’

Dat hij je ouders belde is een compliment voor jouw verbeelding. Deze thematiek was duidelijk een aankondiging voor de donkere kanten van jouw latere oeuvre. Ook in je nieuwe boek zit veel donkerte. Een gescheiden vrouw, Jet, neemt een diepe duik in de wereld van seksualiteit en daten. ,,Ja, ze is boos en verlaten, en krijgt haar leven niet op de rit. Jet verlangt naar liefde en bevestiging, maar ze heeft haar kinderen beloofd geen andere man te nemen. Uiteindelijk doet ze wat alle vrouwen en mannen doen die boos en verlaten zijn, of zelf iemand hebben verlaten: ze stort zich op datingapps. De mannen die mijn hoofdpersoon tegenkomt zijn niet de mannen met wie ik heb gedatet, hoor. Ik heb er natuurlijk toch een spannend verhaal van gemaakt.’’

In je columns op deze site heb je regelmatig geschreven over daten op Tinder. Is dat een groot thema in jouw leven? ,,Ja, natuurlijk. Vrijdag had ik, ook in dit hotel, een avond met vijf vriendinnen. We bleven slapen, op twee kamers, heel gezellig. En dan hebben we het ook zeker over daten. Bijvoorbeeld over de vreemde ingebouwde grens van 49 jaar op die apps. Mensen kunnen elkaar zoeken tot 49, maar niet van 45 tot 55 jaar. Alsof er wordt gezegd: tot je 49ste tel je nog mee, daarna wordt iedereen ingedeeld bij de groep oude mensen. Een tijd terug had ik een date met een man van 51. Mijn vriendinnen kwamen erachter dat hij op een app deed alsof hij 48 was!’’

Zou jij je leeftijd aanpassen voor een date? ,,Jah… Nee… Nou, dat vind ik ingewikkeld. Mensen weten al zoveel van mij. Als ik iets invul dat niet klopt, sta ik zo in Privé. Dat is het nadeel van bekendheid: ik kan bijna geen geheimen meer hebben.’’

Nog even terug naar de jaren dat je ontdekte dat je goed kon schrijven. Na je middelbare school studeerde je journalistiek, maar na het afstuderen koos je voor het moederschap. ,,Ik werd al snel verliefd op een kunstenaar, Marcel Schellekens. Toen ik zwanger raakte was ik 24 en ik nam een jaar vrij omdat ik fulltime thuismoeder wilde zijn, en een muze voor mijn man. Maar toen mijn zoon zes weken oud was, begon ik me eenzaam en ongelukkig te voelen. Toen belde Viva met het aanbod van een vaste vierdaagse baan als bureauredacteur.

Toen ik weer werkte, werd ik een veel leukere moeder. Mijn kinderen hadden vier dagen per week oppas en daarom vroeg ik aan de hoofdredacteur van Viva of ik één dag thuis kon werken. Zij zei: ‘Jij wilt alles. Een man. Kinderen. Buiten wonen. Welnu, je kunt niet alles hebben.’ En dat zegt dan een vrouw! Toen heb ik ontslag genomen en ben ik voor mezelf begonnen. Wat ik heb geleerd: op de werkvloer is je ergste vijand dikwijls een vrouw. In mijn carrière ben ik meer vrouwen tegengekomen die me probeerden tegen te houden dan mannen.’’

Is dit fenomeen onder vrouwen taboe? ,,Het is een discussie die ‘we’ niet snel voeren, maar die ooit gevoerd moet worden. Als ik iets feministisch schrijf, krijg ik meer kut-tweets van vrouwen dan van mannen. Vrouwen zijn veel harder voor elkaar. Het is ook jaloezie. Oudestempelfeministen zijn nog een graadje erger. Ik krijg in die kringen ook hardvochtige kritiek. Ik heb het te veel over seks. Ben te veel gericht op mannen. Ik schrijf columns in verkeerde bladen en kranten. Ik ben te succesvol.’’

Daarover gesproken: je hebt inmiddels 3,3 miljoen boeken verkocht, een fenomenaal aantal. Je maakte je er bij je meer literaire vakgenoten niet populair mee. Connie Palmen riep jou ooit op een Boekenbal na ‘Scheer je weg!’, wat daarna dan weer DWDD haalde. ,,Met Kluun, Heleen van Royen en mijzelf kwamen er ineens schrijvers die heel goed verkochten. Daardoor gebeurden er dingen die voor mij ook nieuw waren. Ik werd door Privé gefotografeerd. In interviews zeiden mensen dingen over mij. Dat ik mijn succes aan mijn uiterlijk te danken had en zo. Bij dat Boekenbal riep Gerrit Komrij dat schrijvers als ik met hun hakken en hun kut schreven. Van Connie Palmen vond ik het een messteek in mijn rug. Ik heb een uur op de wc gezeten uit woede en onmacht, want ik wilde de pers niet onder ogen komen. Nu ben ik weer goed met Connie hoor, als we elkaar zien, groeten we elkaar vriendelijk.’’

Je noemde net zelf je collega Kluun, met wie je vorig jaar een relatie kreeg. Dat leek een gouden match. ,,Het nieuws is destijds naar buiten gekomen, dus het zou raar zijn als ik er nu niets over zou willen zeggen, maar onze fling duurde drie maanden, dus waar hebben we het over? Kluun en ik werkten al lang samen en we waren goede vrienden. Ik had er moeite mee toen het in de media kwam en mensen er newsalerts over kregen. Juist omdat we zulke goede vrienden waren voelde onze relatie een beetje raar. Als je net met iemand begint te daten moet je niet overal verantwoording over hoeven af te leggen. Dat is niet goed voor de liefde.’’

In Bonuskind noem je een prille relatie fraai een ‘prelatie’ en ‘een kwaliteitsscharrel’. „Dat was precies wat het bij Kluun en mij nog was. Toen het uit ging, was het even wat minder tussen ons, maar nu zijn we weer goede vrienden.’’

Je vertelde net dat je uit feministische kringen soms het verwijt krijgt dat je schrijft voor niet-correcte bladen en kranten. Je krijgt sowieso veel harde, op de vrouw gespeelde kritiek. ,,Ik ga er zelf vaak met gestrekt been in, dat moet soms. En dus kun je kritiek verwachten. Een paar jaar geleden schreef ik een artikel over MeToo in de Volkskrant, waarin ik mijn eigen ervaringen benoemde.’’

In dat openhartige stuk uit 2017 vertelde Noort dat ze lang had gezwegen over haar eigen ervaringen met seksuele onbetamelijkheden en zelfs verkrachting. Ze zocht naar een antwoord op de vraag waarom zij en andere vrouwen zo terughoudend waren en schreef: ‘Omdat we ons schamen voor onze angst, voor de diepste vernedering, voor ons slachtofferschap’.

Anno 2020 is ze nog steeds even uitgesproken. ,,In plaats van een antwoord te zoeken op de vraag waarom mannen dit doen, werd de vraag in 2017 steeds meer: waarom komen vrouwen er nú pas mee? Nadat ik over mijn eigen ervaringen had verteld, kreeg ik onnoemlijk veel shit over me heen. Mannen hebben blijkbaar de diepe wens vrouwen te ontkrachten.’’

De dingen die haar werden toegevoegd zijn weerzinwekkend. Noort: ,,‘Jij bent veel te lelijk om te verkrachten’, ‘wacht maar, ik zal je weleens laten voelen wat een echte verkrachting is’, ‘jij huiliehuilie zeikwijf, je hebt zeker nooit echt een pik gevoeld’.’’

Walgelijke reacties. Toch koos je ervoor in je columns over deze onderwerpen te blijven schrijven. ,,Ik heb een enorme boosheid over bepaalde onderwerpen en daar wil ik iets mee. Voor Linda schrijf ik vrolijk over het leven van een single, dat is een ander thema. Mijn eerste column op deze site ging over ‘ouwe witte mannen’. Toen was het meteen oorlog. De mannen die zich aangesproken voelden begonnen op social media aan een missie mij weg te krijgen en naar beneden te halen. Je weet dat je een grote bak bagger over je heen krijgt als je in een column schrijft dat Zwarte Piet zijn langste tijd heeft gehad of dat Thierry Baudet levensgevaarlijke trekken begint te vertonen.’’

Is dat die bagger wel waard? ,,Ik heb mijn social media nu zo ingesteld dat ik alle persoonlijke aanvallen eruit filter. Soms denk ik na een column weleens: hè, wat een vriendelijke reacties allemaal, maar dat is omdat ik alle stoottroepen van ultrarechts heb geblokkeerd. Niemand vindt het leuk verwensingen naar zijn kop te krijgen, maar ik heb de vrijheid te schrijven wat ik vind dat gezegd moet worden. Toen ik mijn MeToo-stuk schreef, kreeg ik daar veel hartverscheurende reacties op. Onder andere van een vrouw in een bejaardenhuis die door mijn woorden haar eigen verhaal op papier had gezet. Daar had ze zeventig jaar over gezwegen. Dat ene mailtje maakte het schrijven van dat stuk al de moeite waard.’’

Als het interview is afgelopen wandelen we langs de tafel waar Saskia Noorts ouders zitten na te genieten van hun lunch. Hartelijk nodigen ze ons uit voor een glas wijn. Saskia’s moeder roept dat ze heel benieuwd is naar het nieuwe boek van haar dochter. ,,Ons vertelt ze namelijk niets!’’ Saskia geeft mij toestemming alvast iets te verklappen: ,,Het is een thriller waarin een dochter dingen ontdekt over het seksleven van haar ouders.’’ Moeder Noort, uitbundig: ,,Nou ben ik helemaal benieuwd!’’

‘Bonuskind’ verschijnt op 2 juli [2020].