Kijk Magazine 2012, nummer 12
Vorige maand had KIJK een heerlijk informatief hoofdartikel genaamd ‘Waarom is seks lekker?’ Lekker is misschien niet helemaal het juiste woord. Een chocolade-ijsje is lekker en in de zon liggen is lekker, maar seks lijkt deze geneugten toch te overstijgen (ik hoop niet dat ik mensen met deze bewering aan het twijfelen breng).
Seks is zo ‘lekker’ dat huwelijken ervoor worden gesloten en later weer uit elkaar spatten (als echtelieden geen seks meer hebben en hun plezier buiten de deur zoeken), zo lekker dat politici hun hele toekomst en die van hun land ervoor in de waagschaal leggen, zo lekker dat mensen elkaar ervoor verkrachten en zelfs vermoorden.
De ziedende kracht van seks. De vraag is niet alleen waarom seks zo lekker is, maar ook waarom we überhaupt seks hébben. Duizenden levensvormen en diersoorten weten zich al miljarden jaren perfect voort te planten zonder lekkere seks.
Er zijn verschillende vormen van seksloze voortplanting. Eencellige organismen klonen zich, waarbij hun genetisch materiaal zich verdubbelt. Ingewikkeldere levensvormen zoals planten reproduceren individueel, en ook bijen, veel vogels en andere diersoorten vermenigvuldigen zich prima via ‘ongeslachtelijke voortplanting’. Vrijwel alle ‘hogere’ dieren gebruiken daarentegen seks. Hoewel niet per se altijd. Er zijn beestjes die zich zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk voortplanten (er zijn ook voorbeelden van kippen en kalkoenen die via parthenogenese, dus zonder seks, nageslacht hebben gekregen).
De vraag is: als zo veel diersoorten zich via parthenogenese kunnen reproduceren, waarom wij dan niet? Zou het niet handiger zijn om de seks de seks te laten (al dat gedoe ook) en je kinderen gewoon te klonen?
Over de vraag waarom seks bestaat, wordt binnen de wetenschap fel gediscussieerd, zoals over veel belangrijke zaken wordt gestreden. Een van de gangbare theorieën (de ‘Red Queen-hypothese‘, naar een personage uit Alice in Wonderland) is dat het allemaal te maken heeft met parasieten. Bacteriën en andere huftertjes die grotere dieren ziek maken en hun voorbestaan bedreigen, planten zich veel sneller voort dan de organismen die ze aanvallen. Het tuig is hierdoor veel beter toegerust voor veranderende omstandigheden. Als wij, hogere dieren, ons zouden klonen zou ons afweersysteem tegen indringers en ziekmakers van het ene individu op het andere worden overgegeven, en zich dus tergend langzaam aanpassen.
Maar met de introductie van seks werd het mogelijk om de afweersystemen van twee individuen (een mannetje en een vrouwtje) te combineren tot een nieuw afweersysteem tegen parasieten. Er zitten veel haken en ogen aan, maar een gevolg van geslachtelijke voortplanting is dat we het gevecht met de kleine onzichtbare huftertjes die ons bedreigen beter aan kunnen. Seks is, volgens deze theorie, een wapen in de eeuwige wedloop tegen parasieten. Lekker, en dus ook zeer nuttig.