AD Magazine, zaterdag 28 & zondag 29 november 2020
Schrijver en veellezer Ronald Giphart leidt ons door zijn goedgevulde boekenkast. In dit stuk gaan de boeken over Suriname.
‘Suriname: wát een natuur, overweldigend eten, welluidend Nederlands, 45 jaar onafhankelijk, grootse literatuur’
Hoe duur was de suiker? – Cynthia McLeod
Een jaar of vijftien geleden behoorde ik tot een groepje Nederlandse schrijvers dat werd meegenomen voor een fenomenale tocht over de Surinamerivier, in de boot van onze collega Cynthia McLeod (1936), de bekendste Surinaamse schrijver. McLeod vertelde meeslepend over de geschiedenis van haar land, de plantages, de slavernij en de zogeheten ‘Jodensavanne’.
De geschiedenis van Suriname is ook het thema van Hoe duur was de suiker?, haar debuutroman (die een paar jaar geleden werd verfilmd ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van de afschaffing van de slavernij). Het boek speelt zich af tussen 1765 en 1779, in de hoogtijdagen van de suikerproductie, en gaat over de slaven op de plantages, jodenvervolging, overspel, familietrouw en zusterliefde. De hoofdpersonen zijn Elza en Sarith, twee stiefzussen uit een Portugees-Joodse plantersfamilie, die net als alle andere witte mensen in overdadige weelde leven, in angst voor aanvallen van marrons, gevluchte slaven onder leiding van vrijheidsstrijder Boni.
Een mooie historische roman waarin de voorouders van alle lagen van de hedendaagse Surinaamse bevolking zijn geportretteerd.
De koningin van Paramaribo – Clark Accord
Clark Accord (1961-2011) was een veel te vroeg gestorven internationaal hoog aangeschreven visagist én schrijver. Zijn in 1999 verschenen De koningin van Paramaribo is een waargebeurd verhaal over Maxi Linder, de beroemdste prostituee van Suriname. De roman begint met de dood van Wilhelmina Rijburg, zoals Maxi’s echte naam was, waarna de lezers worden meegenomen naar haar geboorte, ongewilde seksuele ervaringen en hoe ze carrière maakte in de wereld van betaalde liefde.
De extravagante Linder vergaarde een fortuin, omdat ze zeer kieskeurig was in de keuze van’ haar clientèle. Een groot deel van haar verdiensten besteedde ze aan goede doelen als het onderhoud van armlastige kinderen. Ze was actief tot haar 68ste en bleef zich inzetten voor de ‘rechten en het imago van sekswerkers.
Het gym – Karin Amatmoekrim
Het gym, van de Surinaams-Nederlandse schrijfster Karin Amatmoekrim, verscheen in 2011 en is opgedragen aan de toen net overleden Clark Accord, met de woorden un sa membre yu (we zullen ons jou herinneren). Het gaat over een Surinaams meisje uit een achterstandswijk, dat als enige van haar basisschool terechtkomt op het gymnasium van een naburig kakdorp.
Het gym is een grappige en aandoenlijke coming-of-ageroman over een ontluikende jongvolwassene, maar ook een zedenschets over Nederland anno eind jaren 90, toen de tegenstellingen tussen verschillende etnische bevolkingsgroepen nog niet zo hardvochtig werden benadrukt als tegenwoordig.
Van Amatmoekrim zal in 2023 bij De Bezige Bij een ‘allesomvattende geschiedenis van Suriname’ verschijnen. Een boek om naar uit te zien.
Het eind van de kaart – Albert Helman
Het kolonialisme is ook het thema van De stille plantage (1931), de bekendste roman van schrijver, politicus en verzetsheld Albert Helman (pseudoniem van Lou Lichtveld, 1903-1996), over wie onlangs de vuistdikke biografie Rusteloos en overal verscheen.
Vorig jaar verscheen een herdruk van Helmans meest leesbare en beste boek: Het eind van de kaart. Dit reisjournaal dateert al van 1955, maar pas 25 jaar later verscheen het in de prestigieuze Privé-domein-reeks. En recent dus opnieuw.
In 1955was Suriname nog voor een groot deel niet ingevuld op de toenmalige topografische en geografische landkaarten. Helman sloot zich aan bij de wetenschappers die het land in kaart brachten en schreef zeer persoonlijk over zijn ontdekkingen van Surinames achterland.