FNV Magazine, #4 2017
Halverwege de jaren tachtig was ook Soest in de ban van de revolutionaire rode storm die over de wereld waaide. In het multiekulturele centrum van mijn dorp stond een grootse gebeurtenis aangekondigd: de integrale vertoning van Novecento (1976) van Bernardo Bertolucci. De voltallige linkse goegemeente verzamelde zich in de filmzaal voor het ontroerende eerbetoon aan de strijd tussen verdrukten en onderdrukkers. Ik zat er met mede-Jonge Socialisten en met mijn ouders: oprechte FNV-leden die zich deze vijfenhalf uur durende vakbondsporno niet lieten ontzeggen.
De film begon met een shot van het prachtige schilderij ‘Il quarto stato’ (de vierde macht) van Giuseppe Pellizza da Volpedo (nog steeds mijn bureaublad), met een groep stakende nobele landarbeiders en boeren, die eendrachtig en vastberaden marcheren richting de kijker. Socialistische kunst in optima forma.
Novecento is het verhaal van de zoon van een rijke grootgrondbezitter (gespeeld door Robert De Niro) en een boerenzoon en latere vakbondsman (Gérard Depardieu). Gedurende de decennia volgen we hun vriendschap, die met de opkomst van de fascisten van Mussolini steeds meer onder druk komt te staan. Na de roemruchte periode die de geschiedenis is ingegaan als ‘Biennio Rosso’, het Rode Dubbeljaar 1919-1920, leek Italië rijp voor een linkse machtsovername: overal in het land braken stakingen uit en werden landerijen van het grootkapitaal ingenomen. Dit lieten de machthebbers, met hulp van de katholieke kerk, uiteraard niet op zich zitten, met alle bloederige gevolgen van dien.
Natuurlijk was Novecento overgeromantiseerde geschiedsverheerlijking, maar op mij maakte de film destijds diepe indruk. Tevergeefs. Niet lang na de vertoning in ons dorpshuis viel de Berlijnse Muur, werden communistische dictators verdreven, schudde de sociaaldemocratie haar ideologische veren af en leken de toekomstdromen van de aloude machtige Europese progressieve beweging voorgoed vervlogen. Novecento bleek uiteindelijk niet meer dan een links jaren-zeventigrelikwie over vervlogen strijdbare tijden van weleer. Toch heb ik veel zin om de film weer eens te zien. Al was het maar uit vakbondsnostalgie.