Kijk Magazine, mei 2000, nummer 5
Een jaar of wat geleden vertelde een vriendin mij een verschrikkelijk verhaal: ze liep vlakbij het Centraal Station toen een jongeman met een brommer naast haar stilhield en vriendelijk vroeg waar hij een bepaalde straat kon vinden. Terwijl mijn kennis hem deze locatie probeerde uit te leggen, deed de jongeman een greep naar haar borsten. Mijn vriendin stond perplex. De jongen pakte haar borsten beet, kneep erin, liet ze los, en scheurde vervolgens op zijn brommer weg. Uiteraard was mijn vriendin zeer kwaad, maar meer dan de jongen machteloos naschelden kon ze niet. Tot ze hem de volgende dag toevallig weer zag, in de hal van het Centraal Station, bij de loketten. En gelukkig niet ervoor, op de plek waar zij stond, maar veilig achter het glas. Ze deed aangifte bij de spoorwegpolitie, waar ze haar naar het hoofdbureau brachten. Blijkt dat als je iemand wilt aangeven, die persoon jouw adresgegevens wel krijgt (hij heeft er recht op te weten wie hem beschuldigt), maar andersom niet.
Beestachtig gedrag
Aanvankelijk weerhield dat mijn vriendin ervan de jongen te laten arresteren, tot ze zich liet overhalen, omdat de aanrander waarschijnlijk meer vrouwen had betast en iemand hem toch moest stoppen. Inderdaad bekende de man na zijn arrestatie onmiddellijk dat hij (heel veel) vrouwen had aangerand. Zijn vriendin wist nergens van. Voor hem was het een obsessie: hij moest vrouwen in hun kruis en borsten tasten. Zijn arrestatie zag hij als een bevrijding: hij kreeg psychische hulp en mocht na een lichte straf zijn baantje achter het loket behouden, de bofferd.
Ongevraagd iemands borsten of genitaliën beetpakken noemen we ‘aanranding’. Wordt er bij dit aanranden gepenetreerd, dan spreken we van ‘verkrachting’. Onderzoeken spreken elkaar een beetje tegen, maar een groot deel van de vrouwen (en een klein deel van de mannen) is ooit wel eens aangerand. Als mijn vriendin met haar vriendinnen gaat stappen, gebeurt het af en toe dat een van hen ongevraagd bij kont of tieten wordt gepakt. Mijn vriendin is er zo’n geval niet vies van om klappen uit te delen, maar ook verbaal krijgt zo’n aanrander ervan langs, waarbij ze er vooral op wijst dat jongens die in konten knijpen de laagste, slijmerigste, zieligste, overbodigste en domste losers denkbaar zijn. ‘Tenzij het een leuke jongen is, natuurlijk: wil mijn vriendin dat ik eraan toevoeg.
Waarom randen mannen aan? Waarom verkrachten mannen? De feministische beweging wilde de samenleving in de jaren zeventig doen geloven dat de mannetjesmens de enige diersoort was die verkrachtte en dat andere dieren hier niet aan meededen. Dit blijkt pertinent niet waar: bij erg veel diersoorten wordt er verkracht. Wetenschappers die op empirische gronden een verklaring voor het verkracht-gedrag van mannetjes proberen te geven worden vaak tegengewerkt, mogen niet overal publiceren en onderzoeksresultaten worden ontkent. Bioloog Randy Thornhill en antropoloog Craig T. Palmer publiceren deze maand een boek dat ongetwijfeld veel mensen kwaad zal maken: A natural history of rape – Biological bases of sexual coercion (‘Een natuurlijke geschiedenis van verkrachting – De biologische basis van sexuele dwang‘).
Aanval op de eicel
Thornhill en Palmer hebben nogal wat kritiek gehad op de dingen die ze in artikelen hebben geponeerd, bijvoorbeeld de gedachte dat er voor een mannetje grofweg drie manieren zijn om een vrouwtje te bewegen haar eicel met zijn sperma te beleggen. De eerste manier is toe te geven aan de wensen van het vrouwtje, ofwel er symmetrisch uit te zien (en, volgens moderne normen, een lekker strak kontje te hebben). De tweede manier om een vrouwtje het hof te maken is door de strijd aan te gaan met al je concurrenten en het vrouwtje laten zien dat jij de sterkste, fitste, rijkste, machtigste en grappigste bent.
Vrouwtjes hebben een evolutionaire voorkeur voor vechtersbazen met een hoge sociale status. De derde sexuele strategie zou zijn: met geweld doordringen tot een eicel. Uit onderzoek blijkt dat de meeste slachtoffers van verkrachting vrouwen zijn op het toppunt van hun vruchtbaarheid. In hun boek beweren Thornhill en Palmer dat zij met stelligheid geloven dat als de vlekken van een luipaard en de nek van een giraffe het gevolg zijn van natuurlijke selectie, ook verkrachting door deze selectie is bepaald. En daar ligt de boosheid van veel van hun criticasters. Want mensen zijn bang dat het bestempelen van verkrachtingen als ‘natuurlijk’ zou betekenen dat dit gedrag geoorloofd is.