De Volkskrant, 9 februari 2011
‘Welke idióót heeft dit scenario geschreven?’, vroeg Kees Vendrik zich af tijdens een interview met Buitenhof-presentator Peter van Ingen. Nooit vermoed dat ik nog eens onbedaarlijk zou schateren om het voormalige GroenLinks-Kamerlid met zijn strenge oogopslag. De grap was namelijk dat Vendrik dat scenario had geschreven: hij speelde zichzelf in een door hem gefictionaliseerde aflevering van ‘het VPRO-programma Tegenlicht, getiteld Het jaar dat de euro valt.
In de verte deed de opzet van deze vermakelijke uitzending denken aan het vroegere NPS-programma Crisis, waarin politici en prominenten moesten functioneren bij een fictieve crisissituatie of ramp. Dit programma stond onder leiding van Uri Rosenthal, de huidige minister van Buitenlandse zaken, die wellicht destijds beter had moeten opletten hoe echt te handelen in roerige tijden, gelet op de compleet verstoorde verhouding met de Iraanse autoriteiten en de executie van een Nederlandse staatsburger. Maar dit als machteloos terzijde.
In Het jaar dat de euro valt toonde Vendrik waar de huidige problemen van ons financiële stelsel allemaal toe kunnen leiden. Dit zouden volgens hem de economische donkerzichten kunnen zijn: eerst valt dit jaar het monetaire systeem in Spanje, hierna is België aan de beurt, stapt Ierland uit de Europese Gemeenschap en sluit Italië de grenzen om zich in het geniep over te leveren aan de Chinezen of Libië. De rijkere westerse landen draaien op voor de kosten, waardoor in ons land de scholen geen geld meer krijgen om in de koude novembermaand de gebouwen te verwarmen. Uiteindelijk komen in Brussel de lidstaten bijeen om in complete paniek te besluiten tot de oprichting van de Verenigde Staten van Europa. Happy end, al goed.
Ik moet bekennen dat ik vaak tv kijk met een boek op schoot, om mezelf wijs te maken dat ik ogenschijnlijk mijn tijd aan het verspillen ben met doelloos gestaar naar de treurbuis, maar dat ik – waanzinnige multitasker die ik ben – ondertussen eigenlijk mijn geest verrijk met de inhoud van het boek dat op mijn schoot ligt.
344 duizend mensen en ik keken naar de aflevering van Tegenlicht. Ik ben geen statisticus maar het zou zo maar kunnen dat ik de enige was die zich tijdens het kijken vermaakte met het aanbevelingswaardige boek Liefde, wat hersenonderzoek onthult over de klik, de kus en al het andere (2010) van wetenschapsjournalist Mark Mieras.
Op een gegeven moment begonnen het boek en het programma door elkaar te lopen. Het programma schetste een doemvooruitzicht over crisis, honger en armoe, en van het boek leerde ik op hetzelfde moment dat de seksuele aantrekkingskracht onder andere wordt bepaald door economische omstandigheden. Ons idee van schoonheid is niet universeel, maar wordt bepaald door onze portemonnee en het gevoel van veiligheid.
‘Wie honger heeft, vindt andere vrouwen sexy dan wie voldaan is,’ schrijft Mieras. Veel onderzoek bevestigt dat in tijden van crisis of oorlog het beeld van de ideale partner, voor mannen althans, verschuift naar ‘dikker, langer en ouder’. De evolutionaire verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat stevige vrouwen meer vetreserves hebben om goed voor kinderen te kunnen zorgen in tijden van tegenspoed. Het zou een onbewuste ingebakken overlevingsstrategie voor mannen zijn: zoek in magere jaren een dikke vrouw om mee te vrijen.
Als het inderdaad waar wordt wat Vendrik ons maandagavond voorspelde, gaan we in meerdere opzichten zware tijden tegemoet.