De Volkskrant, 23 augustus 2011
De stap van Lowlands naar Anders Breivik is minder groot dan gedacht. Afgelopen weekend werd het popfestival voor de 19e keer gehouden in Biddinghuizen. Een feest van uitersten. Er waren luidruchtige bands en een overvloed aan alcohol, én er was de überintellectueel Rob Riemen, die jongeren in een sjieke lezing juist waarschuwde voor lawaai, dansfeesten, drank, drugs, porno, fascisme, domheid, islamhaat en de PVV. Er waren geile paaldanseressen die waterijsjes tussen hun benen hielden, én rustige schrijvers die voorlazen uit hun boeken.
Daarover gesproken: kijkend naar de uitpuilende zaal waar auteurs als P.F. Thomèse, Nico Dijkshoorn en Tjitske Jansen het gare, nakaterende Lowlandspubliek probeerden te wiegen met hun woorden, kreeg ik plotseling een visioen. Wat nu als een maniak met een pantserwagen door de hekken van de backstage-toegang zou rammen om een doorgang naar het feestterrein te forceren, waarna hij als een kruising tussen Karst T. en Anders Breivik genadeloos zou inrijden op de tienduizenden bezoekers, ondertussen granaten afschietend en een vlammenwerper hanterend?
Dit klonk als een erg onwaarschijnlijk scenario, bedacht ik, tot ik direct na mijn voorleesbeurt toevalligerwijs een mail kreeg van schrijver Bert Natter. ‘Voorlezen op een literair festival?’ schreef hij. ‘Ben je nu helemaal gek geworden? Je weet toch wat Breivik daarover heeft gezegd?’
Eerlijk gezegd wist ik dat niet. Navraag bij collega’s leerde dat ook zij niet hadden gelezen wat de Noorse moordenaar over schrijvers heeft gezegd en aangekondigd. Bij terugkomst van Lowlands bekeek ik de link die Natter me stuurde: 2083, A European Dedaration of lndependence, het 1.500 pagina’s tellende manifest van Breivik. Door mijn vakantie was ik er nog niet aan toe gekomen hierin te bladeren.
In navolging van Natter zocht ik op woorden als writers en Iiterature. In het boek geeft Breivik voor sympathisanten en navolgers aanwijzingen hoe zij de samenleving kunnen ontwrichten, met als doel een smettenvrij Europa, dat in 2083 bereikt zou moeten zijn. Een van de manieren om dit te doen is de eliminatie van ‘verraders’, die potsierlijk zijn onderverdeeld in de subcategorieën A, B en C. Zo heeft Breivik uitgewerkte plannen voor aanvallen op schrijvers, journalisten en zelfs literatuurprofessoren (maar goed, die zijn dan ook wel heel erg).
Vooral de schrijvers (type A- en B-verraders) moeten het ontgelden. Dat zijn voor het overgrote deel vuige socialisten. ‘Negentig procent van deze individuen steunt de multiculturaliteit en portretteert doorgaans dit wereldbeeld in hun werk’, staat er in het manifest, wat schrijvers en ook hun lezers een ‘prioritised target group’ maakt.
En geschikte plekken voor aanslagen, aldus Breivik, zijn – en dat is toch beangstigend om te lezen – grote festivals en literaire bijeenkomsten, waar vele cultureel-marxistische politiek correcte literatuurliefhebbers (‘de walgelijke verraderlijke bourgeoisie-elite’) bij elkaar komen om te luisteren naar hun verderfelijke verhalen.
De methode die Breivik vervolgens aanreikt om dood en verderf te veroorzaken bij het argeloze leespubliek komt griezelig dichtbij de angstdagdroom die ik had tijdens Lowlands. Na Breiviks arrestatie werd er beweerd dat er in Europa meerdere cellen zouden zijn die zich zouden bezighouden met de voorbereiding van aanslagen op (culturele) massabijeenkomsten.
Tja, nu wil ik niemand schrik aanjagen, zeker niet nu Manuscripta en de Amsterdamse Uitmarkt voor de deur staan, maar misschien is wat extra oplettendheid toch geboden.