Kijk Magazine 2014, nummer 13
In mijn nieuwe roman Harem, die in januari verschijnt, is een van de personages een rouwdouwende maar beminnelijke Zweedse kunstenaar genaamd Hampus. Hij is een volgetatoeëerd oerbeest dat grote doeken volkwakt met producten als koffie, modder, vruchtenyoghurt en rode wijn. Toen ik dit idee bedacht, vond ik mezelf ongelooflijk origineel, maar bij de research kwam ik erachter dat echte kunstenaars veel verder zijn gegaan dan koffie en kaas. Er is met zo’n beetje alle mogelijke ingrediënten geëxperimenteerd. Alle!
Tijdens een struintocht stuitte ik op tientallen moderne kunstenaars die bij het schilderen gebruik hebben gemaakt van door henzelf geproduceerde materialen. En daarmee bedoel ik door hun lichaam zelf. Of door de lichamen van anderen. Stel je eens voor wat wij mensen aan sappen en ingrediënten produceren, en besef dat die in de loop der jaren allemaal zijn geleend om kunstwerken te verfraaien.
Een van de eerste kunstenaars die zichzelf in een doek verwerkte, was Marcel Duchamp, de oervader van de ‘conceptuele moderne kunst’. In 1946 schilderde hij voor een geheime liefde (een getrouwde Braziliaanse vrouw) een werk van zwart satijn. Er gingen altijd geruchten over dat doek. In 1989 bleek uit DNA onderzoek dat Duchamp sperma, waarschijnlijk het zijne, had gebruikt om het materiaal mee op te vrolijken.
Urine is ook een verfsoort waarmee veel schilders hebben gekwast. Andy Warhol vroeg ooit aan vrienden om uitbundig te urineren over met metaaldeeltjes bewerkt canvas, zodat hun pies zou oxideren in vrolijke kleurtjes. Dit project noemde hij de Oxidation series. Het rook wellicht wat vreemd, die kunst, maar oogde bijzonder. Sommige kunstenaars ging dit niet ver genoeg. In 1961 stopte Piero Manzoni zijn eigen uitwerpselen in blik, waarna hij ze verkocht voor de toen gangbare goudprijs.
Andere schilders dronken gekleurde sojamelk, om die vervolgens over witte doeken uit te kotsen. Een volgende kunstenaar haalde bacteriën uit zijn navel, om daarmee voor een kunstproject kaas te stremmen die zijn publiek kon opeten. Ener was een man die zijn eigen bloed opspaarde om met de vaste deeltjes een beeldje te maken.
In 2012 vroeg lan Dennis (26), op YouTube bekend onder de naam Fox Bronte, aan mensen om hun schaamhaar op te sturen, waarmee hij een portret maakte van Justin Bieber. Om het plaatje compleet te maken, verwerkte hij er ook nog kots, poep en bloed in. In mijn roman gaat Hampus nóg een stap verder, maar helaas: het zou een spoiler zijn om dat al te onthullen.