Kijk Magazine 2010, nummer 6
Een tijd terug overleed mijn vader en nu heeft mijn stiefmoeder (‘stoma’ zoals mijn kinderen haar noemen) besloten dat het huis te groot voor haar wordt. Vorige week kwam ze met een doos oude spullen die ze in haar nieuwe appartement niet meer kan stallen. Er zaten boeken bij die ik al dertig jaar niet had gezien: stripboeken, een paar exemplaren uit de serie De Vijf – en een voorlichtingsboek genaamd Open & bloot (uit 1974). Er werd bij ons thuis niet moeilijk gedaan over liefde en seks. Maar eigenlijk was ik vergeten dat ik ooit een seksueel voorlichtingsboek heb gehad, tot ik het uit de bak van stiefmoeder viste. Direct kwamen er allemaal beelden en tekstfragmenten terug.
Het boek hoorde bij de gelijknamige, spraakmakende tv-show van de VARA, ook uit 1974. Het eerste Nederlandse tv-programma over seks. De AVRO zond weliswaar eerder al een voorlichtingsprogramma uit, maar dat ging niet over het lekkere van liefde, maar over voortplanting. Net als Het Klokhuis tegenwoordig, had Open & bloot een voorlichtend karakter, met sketches, animaties, interviews en praktische tips. Tegenwoordig hebben we Spuiten & slikken, waarin jongeren wedstrijdjes condoom-omrollen doen, zich laten gangbangen en uitgebreid vertellen over hun bonkende vakantiegezweet.
Hoewel het BNN programma veel wereldwijzer en explicieter lijkt dan haar voorganger uit de jaren zeventig, veroorzaakte Open & bloot veel meer commotie. Dat begon al met de leader van het programma, waarin onder een onschuldig cabaretdeuntje ruim twintig naakte mensen de letters van de titel vormden. Dit was nog in de tijd dat vrouwen zich – terecht niet schaamden voor de balen pruimtabak tussen hun benen en onder hun armen. Tegenwoordig lijkt vrijwel al het schaam- en okselhaar gekortwiekt tot gedroogde dille, maar in de jaren zeventig droegen mannen hun harige kokosnoten nog vol trots.
Zorgden de naakte lichamen uit de leader van Open & bloot al voor grote ophef, toen op 21 januari 1974 presentator Joop van Tijn (de man met het meest beschaafde accent van Nederland) het woord ‘neuken’ uitsprak alsof hij een dode hamster had ingeslikt, veroorzaakte dat pas echt een storm van protest. Mensen waren zelfs zo geschokt dat het woord ‘neuken’ hardop was uitgesproken op de televisie, dat er in de Tweede Kamer vragen werden gesteld aan de verantwoordelijke minister. En dat terwijl het programma niet meer deed dan op een vrolijke manier voorlichting geven over de mooie kanten van seks en het voorkomen van narigheden als zwangerschap en geslachtsziekten.
Ik kan het bijbehorende boek niet zonder een gevoel van vertedering en heimwee lezen. Het werd gepubliceerd in een tijd waarin seks uit het domein van de donkere kamers kwam en het door vele vooruitstrevende mensen werd gezien als iets dat voornamelijk mooi mocht zijn. Niks geen bitches, spuitende pimps en ondergespoten ho’s, maar jongeren die elkaar streelden en het fijn vonden om met elkaar te knuffelen en te vrijen. En een orgasme heette geen orgasme, maar was ‘een lekker bevrijdend gevoel’. Het argeloze van de jaren zeventig, toen seks nog liefdevol, lekker, lief, leuk en vrolijk was. Noem me een ouwe lul, maar nu ik mijn vroegere voorlichtingsboek weer terug heb, voel ik me op dit punt plotseling behoorlijk nostalgisch.