FNV Magazine, #4 2016
Na de opnamen van de verfilming van mijn roman Phileine zegt sorry stelde ik vast dat Amerika op een bepaalde manier linkser was dan Nederland. Destijds — we schrijven het jaar 2003 — had deze constatering te maken met vermaak over de macht van de Amerikaanse vakbonden. Wie in Amerika een film opneemt is gebonden aan een door de unions opgelegde regeldrift waarvan de Europese Commissie stuiterend van geilheid achterover zou slaan.
Op een Amerikaanse filmset moet vrijwel iedereen zijn ingeschreven bij een vakbond, ook bij buitenlandse producties (op een paar functies die onvervangbaar zijn na — zoals acteurs en regisseurs). Op een Nederlandse set helpt iedereen iedereen, terwijl er in Amerika streng op wordt toegezien dat gaffers, grippers, geluidsmannen en setdressers zich louter met hun eigen departement bezighouden. Volgens union-regels mogen werknemers vóór de officiële aanvangstijd van een opname niet met elkaar praten, want ze zouden het over een bepaald camerastandpunt kunnen hebben en dat is werk (en moet worden betaald).
Een andere (idiote) bepaling was dat de Nederlandse cameraman van Phileine zegt sorry — Gouden Kalf-winnaar Bert Pot — slechts nagelbijtend kon toezien hoe een Amerikaanse collega zíjn camera bediende. Pot mocht wel — als toerist — door de zoeker van de lens kijken, maar zodra zijn wenkbrauwen het toestel zouden raken, zou de hele filmproductie worden stilgelegd — en verscheen er een grote rat in de straat.
Dat was een Amerikaans fenomeen. Als een werkgever zich niet aan vakbondsregels houdt, wordt er op de stoep een enorme opblaasbare rat gepland, zodat iedereen weet dat het gaat om een besmette werkplek. Deze zogenoemde ‘unionrats’ heb ik sindsdien overal in het kapitalistische Amerika zien opduiken.
Terwijl ik dit schrijf hebben de Verenigde Staten net een nieuwe President-elect, iemand die vooral stemmen kreeg van een deel van het electoraat dat in vroeger tijden op de Democraten stemde. Het is afwachten of de nieuwe leider zich ook daadwerkelijk voor deze verworpenen der aarde zal inzetten en wat de rol van unions zal zijn.