de Volkskrant, 25 november 2008
Romeinen dachten dat iemands naam iets zei over diens lot. Ze hadden hiervoor de uitdrukking nomen est omen (de naam is een voorteken). Vroeger had Het Parool een geinig rubriekje onder deze titel. Lezers konden voorbeelden insturen over verfhandel Van der Kwast, chirurg dr. Snijders, dierenarts Hamster, tandarts Vullings en dhr. Roke, adviseur Gevaarlijke Stoffen van de brandweer in Utrecht. Echte voorbeelden. Mijn moeder had destijds een rolstoelleverancier genaamd Beenhakker en een voetbalkenner vertelde me dat de KNVB een manager Juridische Zaken in dienst heeft genaamd Boetekees.
Je zou geneigd zijn te denken dat deze lachwekkende verbanden louter berusten op toeval, maar psychologen over de hele wereld houden zich al decennia lang bezig met de vraag of dit wel zo is. Zo blijkt uit Amerikaans onderzoek dat er wel degelijk een correlatie is tussen namen en beroepen. Onbewust zouden mensen worden aangetrokken door beroepen die iets met hun naam te maken hebben.
Onderzoekers bekeken onder meer een willekeurige lijst van tweehonderd collega’s. Een onderwaterarcheoloog heette Bass (baars), een relatiebemiddelaar Breedlove (kweek liefde), een gynaecoloog Hyman (hymen betekent maagdenvlies) en een psycholoog die gespecialiseerd was in ouderlijke druk Mumpower. Wie meer over dit fascinerende onderwerp wil weten, leze Quirkology van psycholoog Richard Wiseman, een wijze man.
Er blijkt niet alleen samenhang te zijn tussen beroepen en namen, maar ook tussen namen en psychische problemen. Bij mensen met ‘normale’ voor- of achternamen wordt significant minder vaak de diagnose ‘psychotisch’ vastgesteld dan bij mensen met een ongebruikelijke naam. Namen kunnen – onbewust – mensen tot grote last zijn. Zo kampen mensen die Klein, Kort of Krom heten, vaker met minderwaardigheidsgevoelens dan je op grond van toeval zou mogen verwachten.
Onvoorstelbaar is ook de uitkomst van een onderzoek van de Universiteit van Californië uit 1999: mensen met zeer positieve initialen leven langer dan mensen met zeer negatieve lettercombinaties. Mannen die afgekort ACE (uitblinker), HUG of JOY heten, leven gemiddeld vierenhalf jaar langer dan mannen met de initialen PIG, BUM of DIE (voor vrouwen was er wel een positief, maar geen negatief effect).
Helemaal hilarisch is het resultaat van het onderzoek dat de sociaal psycholoog Brett Pelham van de Universiteit van New York deed naar het effect van namen op woonplaatsen, carrières en zelfs politieke voorkeur. Geloof het of niet, maar er wonen in Florida veel meer vrouwen genaamd Florence dan in Nevada. Mannen die George heten kiezen Georgia als woonplaats, en in Kentucky wonen meer Kenneths dan in Miami. De voornaam van Amerikaanse tandartsen begint vaker met de letters Den (van dentist), dan met de letters Law, waarmee de voornamen van Amerikaanse juristen (Iawyers) vaker beginnen.
Ik kom op deze wetenschap, omdat vandaag de stembussen sluiten voor de Waterschapsverkiezingen 2008. Toegegeven, aanvankelijk wilde ik het stembiljet bij het oud papier leggen, maar toen ik bekeek wie er op de kandidatenlijst stonden, ging ik toch overstag. Ik besloot om op een onorthodoxe manier een keuze tussen de watervertegenwoordigers te maken, met uitsluiting van de SGP-, CDA- en Christen Unie-kandidaten (als God Zijn waterhuishouding beter had geregeld was die hele verkiezing überhaupt niet nodig geweest).
Een korte inventarisatie leerde dat maar liefst een op de tien achternamen van kandidaten in mijn Hoogheemraadschap gerelateerd waren aan water. Het lag voor de hand om op kandidaat Boot van Water Natuurlijk te stemmen, hoewel voor die partij Blokdijk, Odijk en vooral Zeefat goede alternatieven waren. Manderstroom viel af (SGP), maar Boegborn, Veerman, Van der Zee en Van der Stroom maakten een goede kans. Uiteindelijk koos ik voor Van der Nat van de PvdA. Riet heet ze, een goed voorteken.