Flux

By hans, 30 januari 2020

Magazine Rathenau instituut

april 2011 5

verschijnt 2 keer per jaar

Flux is een gratis uitgave van het Rathenau Instituut. Deze Flux werd gemaakt door: Ira van Keulen (1973), Petra van Alphen (1975), Antoinette Thijssen (1965), Marjan Slob (1964), Johan Nebbeling (1957), Clara Kemper (1954), Claartje Doorenbos (1961), Max Beinema (1947), Adrie Mouthaan (1966)

Lees hier de hele rubriek geschreven door Ronald Giphart; De thuistester (Intieme technologie):

Zwanger of niet? hoge bloeddruk of kans op suikerziekte? zoek het zelf uit, met een medische zelftest. Op verzoek van Flux duikt schrijver en publicist Ronald Giphart in de wereld van de zelftesten. “Een verhoogd risico op baarmoederhalskanker heb ik in ieder geval niet.”

Mijn ouders hadden diep ontzag voor hun huisarts. En zo ben ik ook opgevoed. De enkele keer dat iemand van ons gezin niet lekker was, wachtten we rustig tot het ongemak vanzelf zou verdwijnen. Buikpijn, griep, koorts, uitslag op vreemde plaatsen: de meeste kwaaltjes losten zich op den duur vanzelf wel op.

Pas als we ons na een paar dagen nog steeds belabberd voelden, gingen we naar het spreekuur van de dokter. Onze huisarts stelde dan op rustige toon een paar vragen, bevoelde hier en daar een lichaamsdeel, ging vervolgens achter zijn bureau zitten om zwijgend een recept uit te schrijven, waarna we de spreekkamer tevreden verlieten, al bijna genezen. Zo hoorde het bezoek aan een arts eraan toe te gaan. Nimmer stond de autoriteit van de dokter ter sprake, altijd werden de medische wenken stipt opgevolgd (‘kuur helemaal afmaken’).

Enfin, zo ging dat vroeger. Patiënten zijn tegenwoordig mondige, kritische zelfbehandelaars. Ik ook, in weerwil van mijn opvoeding. Toch is er welbeschouwd niet veel veranderd. Als iemand van mijn gezin zich onwel voelt, googlen mijn vrouw en ik net zo lang tot de kwaal vanzelf is verdwenen. De gang naar onze huisarts maken we niet vaak. En als we toch in de behandelkamer terechtkomen, wachten we argeloos op ons receptje voor het kuurtje – dat we stipt afmaken.

De uitnodiging van Flux om een duik te nemen in de mij onbekende wereld van medische zelftesten komt mij dan ook vreemd voor. Ik ben geen hypochonder en word ook niet geplaagd door al teveel gezondheidsprobleempjes. Maar de reis die ik mag ondernemen spreekt mij zeker aan: wie weet komen er kwalen aan het licht die – dankzij Flux – net op tijd worden ontdekt, zodat een wisse pijnlijke, vroegtijdige dood mij bespaard blijft. En dat tegen een marktconform honorarium voor freelanceschrijvers.

Monter bestel ik op internet een enorme doos zelftesten, terwijl ik ondertussen ‘de online-gezondheidsrisicotest’ doe. Ik besluit meteen in het diepe te springen door de ‘experttest’ (€19,95) in te vullen. De test staat onder supervisie van zeventien medische specialisten en een huisarts en kijkt specifiek naar achtentwintig mogelijke risicoaandoeningen, variërend van baarmoederhalskanker tot een verwijde lichaamsslagader. Nauwgezet vul ik alle vragen in. Bij mijn weten heb ik nooit een TIA gehad, ben ik nooit behandeld voor een aandoening van de kransslagader en bij vragen of ik suikerziekte of een hoge bloeddruk heb, kies ik voor ‘onbekend’ – in de verwachting dat de test mij daarop antwoord zal geven.

Na het invullen van de lijst berekent de site mijn Persoonlijk Profiel. De uitslag is zowel gerust als teleurstellend. Verhoogd risico op baarmoederhalskanker heb ik in ieder geval niet en ook met de andere erge ziektes valt het enorm mee. Er zijn twee concrete risicofactoren. Vanwege mijn leeftijd heb ik kans op de oogziekte glaucoom, een gegeven dat ik bij het invullen van de test overigens zelf heb aangegeven bij de vraag: ‘Heeft u een eerstegraads familielid met glaucoom (gehad)?’ Dat risico was dus bekend. Daarnaast heb ik een chronisch – maar niet problematisch longkwaaltje, dat ik ook braaf heb aangegeven.

Voorts vormt mijn bloeddruk een potentieel probleem, maar louter omdat die al langer dan vijf jaar niet is gecontroleerd. Ook heb ik volgens de ‘Nederlandse Norm Gezond Bewegen’ te weinig lichaamsbeweging en eet ik volgens het Voedingscentrum te weinig vezelproducten, koolhydraten, groente, zuivelproducten en vette vis. Waarvan akte.

Ook met mijn alcoholgebruik schijn ik een gezondheidsrisico te lopen, gegeven mijn score op de ‘Fast Alcohol Screening Test’. Ik krijg het alcoholrapportcijfer 3, met de toevoeging: ‘Pas op!’ Alcohol hangt volgens de bijgevoegde informatie samen met meer dan zestig aandoeningen, zoals verschillende vormen van kanker, hart­ en vaatziekten en zenuwaandoeningen. Het neemt de vierde plaats in bij het Nationaal Kampioenschap Dodelijke Leefstijlfactoren. Met mijn 3 ben ik hard op weg om het speelveld vroegtijdig te verlaten.

Overigens waag ik het deze bewering te nuanceren, simpelweg omdat ik mijn drankinname zelf niet problematisch vind. Ik drink hooguit vier keer per week één tot twee glazen rode of witte wijn en daarnaast één keer in de twee à drie weken een achttal glazen alcoholische drank over de hele avond. Als dat zorgwekkend is, ken ik veel mensen die al lang dood hadden moeten zijn. Kortom, een conclusie die ik zelf maar trek: ik ben en ik voel me gezond. En dat is een mooi uitgangspunt voor de inmiddels gearriveerde lading zelftesten. Vol verwachting open ik het verrassingspakket van de firma thuistesters.nl.

Even over mijn werkwijze. Het is mogelijk om in het buitenland – tegen een peperdure vergoeding – allerlei vergaande testen uit te laten voeren. Sommige van die testen zijn in Nederland verboden. Ik vind dat in het kader van dit artikel echter te ver gaan en heb alleen thuistesten uitgevoerd die voor de Nederlandse consument gemakkelijk verkrijgbaar zijn.

Verder heb ik geen vaderschapstest gedaan. Uit een gezinsonderzoek vanwege een ziekte van mijn jongste zoon weet ik namelijk al onweerlegbaar dat mijn drie kinderen daadwerkelijk door mij zijn verwekt. Heeft de kwaal van mijn zoon toch nog iets nuttigs opgeleverd. Vooral de snelheid waarmee de testen worden geleverd is verbazingwekkend. Dertien doosjes (samen €204,47) bereiken mijn werkkamer in anderhalve werkdag. De allergietest ontbreekt, omdat deze tijdelijk niet meer leverbaar is. Dat staat ook op de site, maar ik heb er overheen gelezen. Jammer, want ik ben inderdaad allergisch voor katten, huismijt en bepaalde vruchten en ik zie dit ongemak graag officieel bevestigd.

Ook de Tick­Test van Care voor de ziekte van Lyme (€9,95) kan ik nog niet gebruiken. De teek die ik daarvoor nodig heb als proefpersoon, is even niet voorradig. Verder staat niets me in de weg: ik heb een hele werkdag vrij genomen om me volledig op de testen te kunnen storten.

Laat ik vooropstellen dat ik geen medische held ben. Ooit ben ik bij mijn dienstkeuring flauwgevallen toen een aankomende hospik in zijn zenuwen tot zes keer toe mijn slagader niet wist te vinden. Daardoor word ik, als een conditioneringsreactie, nog steeds week in mijn hoofd als ik naar de punt van een passer staar.

Ik besluit derhalve eerst de thuistesten te doen waaraan geen bloed te pas komt. Meteen maar in het diepe springen met de Easy Home Zwangerschapstest (€8,99). In het doosje zit een aluminium zakje met de testcassette getiteld IMP hCG Test, bedoeld om de aan of afwezigheid van het humaan Chorion Gonadotrofine in de urine aan te tonen. Inderdaad, het zogenoemde zwangerschapshormoon.

Ik geef toe dat het vrij onzinnig is om mij als man te testen op hCG (hoewel ik met mijn alcoholinname veel oestrogeen schijn aan te maken), maar je weet het natuurlijk nooit. Een grote opluchting voor mij en mijn gezin: ik ben niet zwanger.

Hoewel ik geen branderig gevoel heb bij het plassen, doe ik toch ook de thuistest op blaasontsteking en urineweginfectie (€9,95). Een strookje met vier testvelden moet ik 1 seconde onderdompelen in een bekertje met mijn ochtendurine. Er worden vier parameters onderzocht: rode bloedcellen, eiwitten, nitriet en witte bloedcellen. De bedoeling is dat ik na een gegeven aantal seconden kan bepalen in hoeverre mijn urine een afwijkend beeld vertoont. Voor drie van vier scoor ik OK, alleen het vakje eiwitten geeft een lichte verhoging. Niet dat ik schrik, maar ik zoek toch op internet meteen maar even op waar dit op kan duiden.

Dat blijkt niet mis: amyloïdosis (ophoping van eiwitten in de nieren), blaaskanker, nierfilterontsteking, hartfalen, hoge bloeddruk (al meer dan vijf jaar niet gemeten), ziekte van Kahler, nierinfectie, suikerziekte of vergiftiging door zware metalen.

De reactiekleur van het teststrookje kan volgens de bijsluiter overigens worden beïnvloed door kleurstoffen van rode bieten, een groente waarop ik nogal verzot ben – als dat mag van het Voedingscentrum. In de test zitten nog twee strookjes, dus de komende tijd zal ik mijzelf nog eens controleren op eiwit in mijn plas.

In mijn verrassingspakket zit ook een ‘Zwaar Metalen Thuistest’ (€19,95) bestaande uit een buisje, een tube met heldere vloeistof, een pipetje om urine bij deze stof te spuiten en een colour chart. Zware metalen als lood, cadmium, koper, kobalt en kwik zijn erg giftig, begrijp ik uit de bijsluiter. Gelukkig blijk ik ze niet in mijn urine te hebben.

Vrije radicalen, ook al zo’n modeachtig begrip uit de populaire thuisgeneeskunde. Hoe meer vrije radicalen, hoe meer antioxidanten we zouden moeten eten om jong, gezond en fit te blijven. De Body Free Radical Test (€23,95) meet de malondialdehydewaarde in urine, een bijproduct dat wordt geproduceerd als vrije radicalen vet oxideren. Ochtendurine moet worden gemengd met doorzichtige vloeistoffen uit twee glazen ampullen waarvan de bovenkant met de hand moet worden afgebroken. Wat op zich levensgevaarlijk is.

Na schudden en vijf minuten wachten kan de uitslag worden bepaald. Ik scoor ‘medium’, wat wil zeggen dat ik meer groene bladgroente, wortels, geel en rood fruit zou moeten eten om meer antioxidanten binnen te krijgen. Waarvan akte.

Wat er allemaal niet uit urine kan worden afgelezen! Onderzoekjes waar ik het meest naar uitzie, zijn de Cocaïne-­CB Test (€12,99) en de MultiDip 6 Drugstest (€19,95), waarmee de aanwezigheid van zes verschillende verdovende of stimulerende middelen kan worden aangetoond. Heb ik sporen van amfetamine, cocaïne, XTC, metamfetamine, morfine, heroïne of marihuana in mijn systeem? Soms hoop ik wel eens dat ik een ontzettend heftig dubbelleven blijk te leiden, zo geheim dat ik het niet eens zelf weet.

Helaas bevestigt de MultiDip Test mijn verborgen drugsleven niet: ik scoor op alle middelen negatief. De gebruiksaanwijzing geeft nog wel een nuttige tip indien het testresultaat wel positief geweest zou zijn: ‘Blijf in ieder geval rustig. Probeer rationeel en helder te blijven denken en handelen en praat met de geteste persoon over de mogelijkheid om hulp te zoeken bij bijvoorbeeld uw huisarts’.

Mijn blaas is inmiddels leeg van al die testen. Via neusslijm (een influenza­-A test van Cobeco Pharma van €20,95, waaruit blijkt dat ik geen griep had) en adem (de Breath Alcohol Tester van €8,99, waaruit duidelijk wordt dat ik tijdens al deze thuistesten geen druppel alcohol heb gedronken) kom ik eindelijk bij het bloederige werk.

Ik besluit eerst mijn bloedgroep te bepalen, middels een kaartje met drie reagens en een controlevak (€19,95). Bijgeleverd is een handige vingerprik, die met een veermechanisme een klein wondje maakt om bloed af te tappen. Ik heb, zo blijkt, bloedgroep AB­-positief. Aan die wetenschap heb ik op dit moment niets, maar wie weet wat de toekomst brengt.

Dan de twee testen waar ik zelf het meest benieuwd naar ben: de Diabetes Test van Test-­Point (€11,95) en Cholesterol-­HZVR van Easy Home (€19,95). Met mijn klaarblijkelijk slechte eetpatroon kan ik me voorstellen dat ik een verhoogd risico heb. Mijn suikerspiegel ligt echter precies in het normale gebied en de risicofactor van mijn cholesterol valt met 3,3 ruim binnen de score ‘goed’ (voor mannen is dat licht verhoogd als dat tussen 3.6 en 4,5 valt).

Tegen het einde van mijn werkdag heb ik mij door mijn thuistesten gewerkt. Het wordt tijd om conclusies te trekken. Ben ik iets opgeschoten van al dat geplas, geprik en gezoek op internet? Ben ik gezonder geworden? Ik zou wat eiwit in mijn bloed kunnen hebben, maar dat lijkt me discutabel en baart me geen zorgen. Voor al de overige testen moet ik vaststellen dat ik er weinig tot niets mee ben opgeschoten, anders dan dat het vermakelijk tijdverdrijf was. Als zich werkelijk iets voordoet wacht ik tot het vanzelf overgaat. Of desnoods ga ik naar mijn huisarts.

Einde.

Hoofdredactie a.i: Marjan Slob

Eindredactie a.i.: Johan Nebbeling (NB Communicatie)

Beeldredactie en productie: Clara Kemper

Research en ondersteuning: Claartje Doorenbos

Redactie Flux: Frans Brom, Rinie van Est, Ingrid Geesink, Femke Merkx, Barend van der Meulen

Tekst: Petra van Alphen, Pieter van den Brand, Claartje Doorenbos, Gaston Dorren, Patricia Faasse, Ronald Giphart, Berthold van Maris, Johan Nebbeling, Marjan Slob, Rob Voorwinden

Illustraties: cover en achterpagina: Moker, Amsterdam; illustraties binnenwerk: Yvonne Kroese, Amsterdam (p. 15, 16, 17, 42, 44, 45, 46, 47).

Fotografie: Daniel Sarewitz, Michael Temchine; Daniel Sarewitz met loep: AP; Amerikaans gezin: Hollandse Hoogte; Capitol Hill: Dreamstime; Gerth Rathenau: foto Loes van Wijngaarden-Bakker en Margreet Bakker: Johan Nebbeling; overige Het Gezelschap Tubalkain, Philips Company Archives, privé; p12, 13: Martijn Schuth, Robert & Sander Heezen; Ronald Giphart: Robert Jan Stokman; opvoedingstrends: Hollandse Hoogte; dubbelportret wetenschappers: Marisa Beretta; colofon: Robert Jan Stokman; puzzel: ANP, Hollandse Hoogte. Tijdbalk: Hollandse Hoogte, iStockphoto, Floren van Olden en Internet

Puzzel: Keesing Nederland

Artdirection & lay-out: Max Beinema

Druk: Drukkerij Groen, Hoofddorp

Concept: Pascal Messer

ISSN: 1 388 – 1605

Redactieadres: Postbus 95366, 2509 CJ Den Haag

Telefoon (070) 342 15 42

E-mail flux@rathenau.nl

Service: voor een abonnement kunt u zich opgeven of afmelden met een e-mail met naam en contactgegevens naar info@rathenau.nl

Reageren? De redactie van Flux verwelkomt tips, suggesties, kritiek en complimenten. Stuur uw berichten van maximaal 150 woorden naar flux@rathenau.nl. Vermeld daarbij uw naam en adres. De interessantste reacties zullen worden geplaatst.

Kijk op www.rathenau.nl voor meer informatie, voor het downloaden van rapporten en eerdere uitgaven van Flux Magazine.